Siła i dyshonor,Kasandrowski,Wróg jest poważny,Beznadziejnie zapętleni w Smoleńsk,Szklana niepogoda dla Magdaleny Ogórek,Panie prezydencie,Funkcjonariusze, Polacy przede wszystkim zasługują na to, by obecna konstytucja była przestrzegana,Coming out,Unia odpuszcza?,Leslie Nielsen na prezydenta!,Jeden pan,Gorzkie gody i Granice mniejszego zła

Siła i dyshonor

Prawo i Sprawiedliwość oczywiście nie nazwie nie­pełnosprawnych gorszym sortem. Ale nie musi. Wystarczy, że traktuje ich jak gorszy sort.

   Partia PiS lubi siłę i silnych. Siła może, a nawet powinna mieć ogolony łeb, wielkie karczycho i T-shirt, na przykład z napisem „śmierć wrogom ojczyzny”. Partia PiS do takich obywateli się przymila i takich głaszcze. Albo ich ochrania, także wtedy, gdy na T-shirtach są gotycko pisane dwie literki „S”. Gdy więc państwowa policja takich delikwentów ochra­niała przed obywatelami-awanturnikami, w Sejmie niepeł­nosprawni leżeli pokotem w kilkudziesięciostopniowym upale.

   Owa asymetria nie powinna nikogo dziwić, bo wcale nie jest przypadkowa. Ta władza zdecydowanie woli osiłków niż niepełnosprawnych. Woli pałki i kastety od wózków inwa­lidzkich. Tc pierwsze mogą w końcu pomóc walczyć o wła­dzę i o jej utrzymanie. Te drugie to tylko kłopot i roszczenia.

   Ostatnie dni pokazują coś niezwykłego - oto władza, ma­jąca od lat buzię pełną frazesów o „zwykłych ludziach”, na niepełnosprawnych się ostentacyjnie wypina. Pytanie, czy niesprawność czyni ich mniej zwykłymi niż trzeba, czy też zwykłymi inaczej niż trzeba. W każdym razie niepełno­sprawni władzę denerwują. Przypomnijmy, że jakiś czas temu chciała ona pozbawić ich możliwości głosowania ko­respondencyjnego, czyli wielu z nich po prostu pozbawić praw obywatelskich. Władza po licznych protestach uległa, ale zniewagi nie zapomniała. W końcu co to za władza, która ulega ludziom na wózkach? Jak można ją szanować i uzna­wać za silną? Władza, której naczelny przedstawiciel mówi o niej, że to „pany”, nie może ulegać słabym, a tym bardziej najsłabszym. Może, owszem, bronić nienarodzonych, ale nie narodzonych, gdy nie są w swym zdrowiu dość pańscy. Wi­dzimy więc, że ludzie władzy nie tylko nie odczuwają wobec niepełnosprawnych żadnej empatii, ale owego braku em­patii nawet nie kryją. Więcej, oni manifestują swą irytację i wściekłość, że ci wciąż pętają się im pod nogami. Ach, jak chciałoby się na nich, jak na innych przedstawicieli gorszego sortu, nasłać policję albo dyżurnych prokuratorów, a tu jed­nak trzeba się mitygować.

   Władza traktuje problemy niepełnosprawnych nie jak problemy ludzi, ale jak problem PR-owski. Ale szczególnie rozumiany. Nie tak, że trzeba wobec nich iść na jakieś ustęp­stwa, bo inaczej źle to będzie wyglądało, ale tak, że bardzo źle by wyglądało, gdyby pójść na ustępstwa. Nic w tym dziw­nego. Ludzie słabi mają predylekcję do sprawowania rzą­dów silnej ręki. A manifestowanie siły i dominacji wymaga znalezienia słabszych. Słabsi bywają czasem kłopotem, ale częściej są dobrym tłem. W roli słabszych można obsadzić uchodźców, mniejszości seksualne, łże-elity. Wybór jest drugorzędny, rola musi być jednak obsadzona, bo siła po­trzebuje kontrastu, czyli słabości.

   Uleganie niepełnosprawnym łamałoby logikę funkcjono­wania tej władzy. A zgodnie z jej prawidłami władza może okazać łaskawość i szczodrość (tym bardziej że nie płaci ze swoich), nie może natomiast okazać uległości. Ta bowiem stanowiłaby precedens. A od normy, jaką jest bezwzględna siła i bezdyskusyjny prymat, odstępstw być nie może. Regułą nie jest więc, bo nie może być, dialog, kompromis czy ustęp­stwo, bo stanowią one, owszem, wartości, ale w demokracji. System autorytarny, a taki mamy już w Polsce, takich warto­ści nie toleruje.

   Autorytaryzm kompromisu nie znosi, kocha za to szczucie i zemstę. Popieracie i niepełnosprawnych, to dowalimy wam „daninę solidarnościową”, żebyście wiedzieli, że za durną solidarność będziecie bulić z własnych pieniędzy. Zagląda­cie nam do naszych premii, to obetniemy wam wasze pen­sje. Robiliście nam kłopoty z aplikacją albo nie wydawaliście wyroków zgodnych z naszymi oczekiwaniami, to wam zmie­nimy Sąd Najwyższy i prezesów sądów, a jak dalej będziecie podskakiwać, to będzie dyscyplinarka. Niepełnosprawni nie

są więc jakoś ekskluzywnie źle traktowani. Są traktowani tak samo jak wszyscy, którzy tej władzy nie okazują wspar­cia i wdzięczności.

   Oczywiście, niepełnosprawni, tak jak sędziowie, są dla wła­dzy całkiem użyteczni. Można wygrażać Niemcom Mularczy­kiem, Francuzów straszyć widelcem, a brukselkę szachować burakami. Ale jak przychodzi strach, że kasę utną, trzeba się ukorzyć i jakoś tam się dogadywać, czyli robić coś, czego tak się nienawidzi. Z naprawdę słabymi dogadywać się nie trze­ba. W ogóle nie warto z nimi gadać. Z buta i po sprawie.

   Empatię zawsze można zademonstrować w sposób czysty i bezstresowy. Można stanąć w obronie Alfiego, co pozwala uderzać w zgniły Zachód i jest zdecydowanie mniej kłopot­liwe niż pomoc ginącym dzieciom z Bliskiego Wschodu czy dzieciom na wózkach inwalidzkich. Te pierwsze nie są dość białe i chrześcijańskie, te drugie mają tę wadę, że nie znikną wraz z kolejną internetową gównoburzą.

Tomasz Lis

ŹRÓDŁO

Kasandrowski

Rafała Trzaskowskiego znam od lat. Chodził do podstawówki z moim młodszym rodzeń­stwem. Potem, gdy kończyłem XILO im. Mi­kołaja Reja, on do tej szkoły przyszedł. I zawracał nam, studentom z nielegalnego wówczas NZS Uniwersytetu Warszawskiego, głowę, bo chciał knuć i knuł w liceum.

   Lubię go, cenię jego inteligencję i erudycję. Mało z kim mi się tak dobrze gada o książkach. Wystarczyło, że wspomniałem o „Zabójcy z miasta moreli” Witolda Sza­błowskiego czy „Prześnionej rewolucji” Andrzeja Ledera i dwa tygodnie później słał mi esemesa z wnikliwą recen­zją. Ja nie nadążam za jego rekomendacjami. Bawi mnie jego sarkastyczne poczucie humoru. Uważam, że byłby dobrym prezydentem Warszawy, ma kwalifikacje, może pozytywnie zmienić miasto. Pytanie, czy tak się stanie.

   Mam też przyjaciela pracującego z dala od mediów i polityki, ale żywo się nią interesującego. Wcześnie przewidział zwycięstwo Dudy, PiS, Trumpa oraz brexit (będąc przeciwnikiem całej czwórki). Pomylił się z Ma­rine Le Pen i częściowo z wynikami wyborów w Niem­czech, przeszacował AfD. Od dłuższego czasu, zanim zgłoszono oficjalnie kandydaturę Patryka Jakiego, wie­ści przegraną Trzaskowskiego. Mówi mniej więcej tak:

   Jest taka piosenka Młynarskiego na motywach „Bal­ladyny”, której „w lesie zaś szumi morał,/ że kto człe­kiem złym, człekiem złym,/ jeden nóż mu wystarczy a/ uczciwemu potrzebne dwa”. Przy czym „uczciwość” za­mieńmy na „niepopulizm”. W epoce populizmów moż­na, owszem, wygrać z populistą, jak Macron, ale może to stać się tylko za sprawą innego, miękkiego populi­zmu, a co najmniej jakiejś wielkiej jednoczącej idei. Jest tu pewien paradoks, bo w obecnym układzie w Warsza­wie w zasadzie PiS powinno być w defensywie, a Jaki ze swoją komisją też nie może za bardzo się afiszować, bo schrzanił sprawę ustawy o reprywatyzacji i w szafie ma związki Macieja Wąsika z braćmi R. W dodatku świeżo spartolił ustawę o IPN. I co? I nic! Zamiast w to uderzać, Trzaskowski rozpoczyna de facto kampanię, atakując go personalnie i to po linii „alienacja polityków od mas”, że Jaki będzie musiał wysiąść z limuzyny itp. A tu akurat złoty chłopiec z PO jest niewiarygodny.

   Ogólnie biorąc, wszystko, co robi, to manifestowanie przekonania, że głosy warszawiaków mu się należą, bo jest fajny i walczy z PiS. Do tego, co gorsza, zaczyna walkę od recenzowania przeciwnika w imieniu warszawskie­go wyborcy, co jest wkurzające na maksa i może uszłoby knajakowi z Solca (albo Opola), ale nie złotemu chłopcu z PO, który startował w wyborach z Krakowa, a część ka­riery spędził w Brukseli. I na dzień dobry, podkreślając obcość Jakiego w Warszawie, antagonizuje setki tysięcy słoików.

   Powinien punktować wroga, ale w debacie twarzą w twarz, w sytuacji zwarcia, a ignorować go całkowicie w wypowiedziach publicznych, wizjonerskich mowach, gdyby takowe miał w zanadrzu. Trzaskowski nie ma pro­gramu, wygląda, że zaplanował „mikrokampanię”, docie­ranie do kobiet, wykluczonych i podobne bzdury. Trump nas nauczył, że nie ma kobiet w głosowaniu, są republi­kanie i demokraci, a wykluczeni nikogo nie obchodzą i tylko robią wrażenie, że zajmujemy się sprawami mar­ginalnymi. Co dotyczy promila społeczeństwa i słusznie społeczeństwa nie obchodzi. I sprawia wrażenie, że „prawdziwe problemy” zostawiamy przeciwnikowi.

   Strategiczna inicjatywa już została oddana, samobój­czo, PiS-owi i Jakiemu, który teraz właściwie nic nie musi, tylko ignorując Trzaskowskiego, może rozdawać kiełbasę przed stadionem Legii. To będzie równy wyścig, może z lekką przewagą PO, ale kampania Trzaskowskie­go będzie swoich demobilizować (i nie wystarczy ogól­ny strach przed PiS), popychając małe grupy wyborców w ramiona konkurencji ze strony lewicowej. A kampania Jakiego, skądinąd jedynego kandydata prawicy, zmobi­lizuje trochę i tych, co zwykle nie głosują, choćby kiboli Legii. I to wystarczy w drugiej turze, przed którą, gdy zrobi się niebezpiecznie, spanikowany Trzaskowski zro­bi jakiś spektakularny ruch rozpaczy, do końca się po­grążając. Jak Komorowski, po którym odziedziczył styl, sztab itd. Jest jeszcze czynnik organizacyjny. Nie widzę, żeby Rafał bratał się z młodzieżą, przyciągał masy, co pój­dą z kampanią od drzwi do drzwi. A Jakiego w tym widzę.

   Spisałem te myśli przyjaciela, bo jakbym tu i ówdzie słyszał, że Jaki jest jednym wielkim chodzącym memem i Trzaskowski przegra tylko wtedy, jeśli po pijaku przejedzie na pasach zakonnicę w ciąży.

Marcin Meller

ŹRÓDŁO

Wróg jest poważny

Moja znajoma przeżyła bardzo przykrą i jednocześnie pouczającą przygodę. Straciła swój osobisty komputer wraz z jego zawartością, bo zostawiła go w samochodzie. Samochód stał na opłaconym miejscu parkingo­wym, ale koleżanka zapomniała, że sama oplatanie jest równoznaczna z tym, że samochód jest strzeżo­ny. Żyjemy w nowych czasach rozwoju technologii i zapominamy, że w tych samych czasach żyją i pracują też złodzieje. Współczesny złodziej inwestu­je w urządzenia elektroniczne, które pozwalają mu nie tylko dostać się do samochodu, ale też wykryć pozostawiony w nim komputer. Często w ogóle

tym nie myślimy. Znajoma po stwierdzeniu kra­dzieży udała się do najbliższego komisariatu, ażeby podzielić się tą wiadomością z przedstawicielami władzy. Tak się złożyło, że w komisariacie obecny był dyżurny policjant, bo od czasu, kiedy skończyły się miesięcznice, policjanci są na posterunku. Bar­dzo kulturalnie i z wyrazami współczucia policjant poprosił moją znajomą o imię i nazwisko. Poda­ła mu swój dowód. Nie chodzi mi o pani nazwisko - zreflektował się policjant - chodzi mi o imię i na­zwisko złodzieja, dodam, że najlepiej by było, gdy­by pani znała jego adres zamieszkania. Znajoma nie ukrywała zdziwienia. Policjant usprawiedli­wił się i powiedział: „Nie jestem Duchem Świętym muszę wiedzieć, kogo mamy szukać”. Opisuję tę historię ku przestrodze. Przestrzegam przed zosta­wianiem komputera w samochodzie, polecam po­znawanie personaliów złodziei, przestrzegam też przed nadmiernym poczuciem humoru wyraża­nym w licznych osobistych komentarzach. Prze­czytałem bardzo dużo żartów, różnej jakości, na temat kandydatury chłopaka z Opola, który zgłosił się na prezydenta Warszawy. Przypominam, że po­dobne żarty czytałem na temat kandydata Andrzeja Dudy, kiedy dowiedzieliśmy się, że chce zostać prezydentem. To nie jest temat do żartów Ułoży­łem taki wiersz: „Nie trzeba żartować, tylko zagło­sować”, Wróg bywa śmiertelnie poważny i słabo u niego z poczuciem humoru.

Krzysztof Materna jest satyrykiem, aktorem, reżyserem i producentem telewizyjnym

ŹRÓDŁO

Beznadziejnie zapętleni w Smoleńsk

W PiS krąży plotka, że na stole Jarosława Kaczyńskiego leży akt oskarżenia Tuska za Smoleńsk, a minister Ziobro czeka tylko na decyzję polityczną, by racę odpalić.

W obozie PiS trwa narada: jaką strategię przyjąć w sprawie Donalda Tuska i Smoleńska. Po ostatecznej kompromitacji ekipy Antoniego Macierewicza trzeba wymyślić nową spójną opowieść dla elektoratu PiS, bo hasło, że osiągnęliśmy cel, budując pomniki, jest za słabe.

Od kilku lat powtarzano, że Tuska trzeba ścigać za Smoleńsk. Sprawa wróciła w zeszłym tygodniu w związku z kolejnymi zeznaniami szefa Rady Europejskiej w sprawie katastrofy. Radykalny elektorat może uznać, że PiS jest nieudolny i strachliwy, bo prokuratura przez ostatnie dwa i pół roku o nic Tuska nie oskarżyła. Co w tej sytuacji zrobić?

W tygodniku „Do Rzeczy” Rafał Ziemkiewicz tłumaczy, że PiS niepotrzebnie brnął w teorię zamachową mimo braku dowodów. O swoich kolegach z obozu IV RP pisze: „Niestety, dla wielu ludzi od faktów ważniejsze są emocje, a stawianie radykalnych, publicystycznych tez sprzedaje się lepiej niż zastrzeżenia”. Krytykuje PiS za to, że nie zajął się prawdziwymi grzechami Platformy, takimi jak „podjęcie przez Donalda Tuska gry z Rosją przeciwko prezydentowi Kaczyńskiemu, opłakanego stanu 36. pułku lotnictwa transportowego, notorycznego łamania w nim procedur, braku niezbędnych szkoleń jak i kompletnej kompromitacji państwa po tragedii”.

Data rocznicy Katynia, czyli 10 kwietnia, została oddana prezydentowi

Najpierw o osobnych wizytach, czyli częstej w PiS tezie o ich „rozdzieleniu".

I Tusk, i Kaczyński chcieli jechać do Katynia. Każdy dążył do patronowania obchodom okrągłej 70. rocznicy, bo Katyń ma dla Polaków znaczenie symboliczne. Tusk chciał ściągnąć Władimira Putina i ogłosić: oto władca Rosji skłania głowę nad mogiłami zamordowanych polskich oficerów.

Lech Kaczyński nie miał ochoty na uroczystość z Putinem, jego polityka opierała się na kontestacji rosyjskiego przywódcy. Prezydent chciał być jedyną, centralną postacią obchodów.

Zdjęcia z uroczystości katyńskich miały mu posłużyć do spotów reklamowych w zbliżającej się kampanii prezydenckiej. Miał stać nad grobami katyńskimi w otoczeniu najwyższych dowódców armii w roli mocnego przywódcy i zwierzchnika sił zbrojnych, polityka przywiązanego do tradycji niepodległościowej, dla którego historia jest ważnym punktem odniesienia. Na co by mu się przydały obrazki z plączącymi się Tuskiem i Putinem za plecami?

Nie należy mieć pretensji do prezydenta, że chciał te zdjęcia wykorzystać w kampanii. To naturalne odwołanie się do emocji patriotycznych wyborców. Natomiast zarzuty, że był pokrzywdzony, bo premierzy Polski i Rosji przyjechali tam w innym terminie, urągają faktom.

Rzeczywiście, początkowo po stronie polskiej było zamieszanie, jak pogodzić ambicje Tuska i Kaczyńskiego i uniknąć żenującego sporu, kto w czasie obchodów ważniejszy. Ale rozwiązanie przyszło samo - Putin oświadczył, że 10 kwietnia nie może przyjechać, za to może 7 kwietnia. Wszyscy uznali, że lepszego rozwiązania nie będzie: kluczowa data rocznicy, czyli 10 kwietnia, została oddana prezydentowi, z czego był zadowolony.

Wszystko też odbyło się zgodnie z protokołem, bo Putin był wówczas szefem rządu, a nie prezydentem. Obaj premierzy byli więc w Katyniu trzy dni przed rocznicą.

Tusk zeznawał na ten temat w zeszłym tygodniu na procesie Tomasza Arabskiego. Sprzyjające PiS rodziny smoleńskie spodziewały się, że prokurator pognębi byłego premiera. Tusk jednak wyszedł z tej próby obronną ręką, bo fakty są po jego stronie. Opowieść o straszliwej zbrodni w związku z rozdzieleniem wizyt jest bzdurą; co gorsza szkodliwą dla pamięci Lecha Kaczyńskiego, bo stawiającą go w pozycji polityka, którym pomiatano we własnym kraju.

To nieprawda. Tusk nie chciał powtórki z gorszącej wojny o samolot przed jednym ze szczytów UE, bo wiedział, że takie awantury szkodzą obu stronom.

Gen. Błasik musi być niewinny

Owszem, zamiast zmyślać zamach, należało dyskutować o tym, jak działa państwo, w szczególności 36. pułk, oraz zająć się szkoleniami pilotów i przestrzeganiem procedur. I tu ostro rozliczać Platformę. Ziemkiewicz ma więc rację, ale wykazuje skrajną naiwność i nie rozumie konsekwencji takiego wyboru. PiS go nie posłucha, bo dyskusja o procedurach i szkoleniach prowadzi prostą drogą do pytania o odpowiedzialność dowódcy sił powietrznych gen. Andrzeja Błasika, który zginął w katastrofie. Kto był bowiem przełożonym pilotów i oficerów odpowiedzialnych za szkolenia?

Gen. Błasik jest jedną z centralnych postaci mitu smoleńskiego. Nie bez przyczyny PiS błyskawicznie zrezygnował z oskarżania szefa MON Bogdana Klicha czy żądania jego dymisji. Bo jeśli Klich jest winny, to winny jest także Błasik.

Wiedzie nas to do następnej konkluzji, której PiS boi się jak ognia: Klich chciał Błasika pozbawić funkcji m.in. ze względu na to, że nie wykonał on zaleceń po katastrofie wojskowej CAS-y. A Błasika obronił prezydent Kaczyński. Platforma nie chciała iść na kolejną wojnę z Pałacem Prezydenckim, więc odpuściła.

Jeden z czołowych polityków PiS Joachim Brudziński deklarował, że trzeba walczyć o honor polskiego wojska. Mówił w „Rzeczpospolitej”, że na „liście hańby narodowej” widziałby ludzi odpowiedzialnych za „za brak reakcji na szkalowanie śp. generała Błasika i polskich pilotów”. Niestety, obecny szef MSW musi umieścić teraz na tej liście Ziemkiewicza i redaktora naczelnego „Do Rzeczy” Pawła Lisickiego.

A co robili po katastrofie Sasin i Duda

Z listy kwestii ważnych w związku ze Smoleńskiem, które sufluje „Do Rzeczy”, za najbardziej „obiecujący” politycznie można uznać punkt „kompromitacji państwa polskiego” po katastrofie. Rzeczywiście mnóstwa rzeczy można się czepiać. Ale wtedy powstaje pytanie: co w trakcie tej kompromitacji robili prezydenccy ministrowie Jacek Sasin i Andrzej Duda? Czy alarmowali, czy krzyczeli np. w sprawie ekshumacji i innych spraw organizacyjnych?

Dlaczego od początku nie robił tego prokurator Marek Pasionek, który uczestniczył w śledztwie smoleńskim? Czy pojechali do Smoleńska i byli tam do końca czynności śledczych? Wspierali rodziny? Patrzyli Rosjanom na ręce? Przecież byli urzędnikami prezydenta, który zginął w katastrofie.

I dlaczego Macierewicz wyjechał nagle z Rosji zaraz po katastrofie? Tłumaczył ostatnio, że rozeszły się pogłoski o aresztowaniu dziennikarzy polskich w Smoleńsku. A on zamiast pojechać na miejsce, walczyć o polskich obywateli, po prostu zwiał.

Same pułapki. Jest jeszcze sprawa pomylenia ciał ofiar, która bulwersowała część opinii publicznej. Tyle że o ekshumacjach decydowała i decyduje nadal prokuratura, która za czasów PO-PSL była niezależna od rządu. Prokuratorem generalnym był człowiek wskazany przez Lecha Kaczyńskiego, a zastępcami prokuratora ludzie ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry z czasów rządu PiS.

W tym kontekście teza o rozdzieleniu wizyt – choć absurdalna – jest najbardziej poręczna, bo spełnia podstawowe założenia strategii PiS w tej sprawie: winę można zwalić tylko na Tuska.

Jak go ukarać, żeby na tym nie zyskał

W PiS krąży plotka, że na stole Jarosława Kaczyńskiego leży akt oskarżenia Tuska za Smoleńsk (z jakiego paragrafu, to już nieistotne) i minister Ziobro czeka tylko na decyzję, by racę odpalić. Komisja ds. Amber Gold uderzyła bowiem w Tuska za słabo, czego dowodzi ewakuacja kluczowych członków tej komisji – najpierw Marka Suskiego, a teraz szefowej komisji Małgorzaty Wassermann, która wystartuje w wyborach na prezydenta Krakowa. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że i komisja ds. VAT nic nie da. Pozostaną więc tylko śledztwa smoleńskie, w których Tusk jest wzywany na razie jako świadek.

„Kandydowanie Donalda Tuska w wyborach prezydenckich dałoby mu płynne przejście od immunitetu wynikającego z piastowania stanowiska przewodniczącego Rady Europejskiej do niepisanego immunitetu, jaki ma kandydat na prezydenta w Polsce. To ważne dla byłego premiera w kontekście śledztw prokuratury w sprawach katastrofy smoleńskiej czy prywatyzacji Ciechu, ale także w kontekście prac sejmowej komisji ds. Amber Gold oraz mającej wkrótce powstać komisji specjalnej ds. wyłudzeń VAT. Wszystkie te działania będą przedstawiane, także za granicą, jako zemsta na kandydacie opozycji na prezydenta. A nawet kreowanie się na kogoś prześladowanego przez prokuraturę i sejmowe komisje może być dyskontowane w ewentualnej kampanii prezydenckiej Donalda Tuska” – pisze w portalu wPolityce.pl Stanisław Janecki w roli PR-owca partii rządzącej.

Z tekstu wynika, że władza waha się, co z tym Tuskiem zrobić. Elektorat smoleński żąda, by go ścigać i ukarać, ale grozi to wykreowaniem męczennika. Trzeba będzie zrobić bilans zysków i strat w przypadku każdej opcji i w końcu podjąć decyzję. Zaryzykuję tezę, że jakieś zarzuty za rzekome „rozdzielenie wizyt” zostaną jednak Tuskowi postawione, żeby odwrócić uwagę od klęski Macierewicza i od innych analiz smoleńskich, groźnych dla PiS.

Dominika Wielowieyska

ŹRÓDŁO

Szklana niepogoda dla Magdaleny Ogórek

Parę lat temu ośmieszyła lewicę. Teraz to samo robi drugiej stronie. Magdalena Ogórek ma spory talent: nie umie być tą, za którą chciałaby akurat uchodzić. Córa lewicy zgubi i prawicę? 

Niedawno w Polskim Radiu został zawieszony Rafał Dudkiewicz. Z powodu… wpisów na Twitterze o Magdalenie Ogórek. Zawiesił go dyrektor Polskiego Radia 24 Paweł Piszczek.

O co poszło? Dudkiewicz wyjaśniał na Twitterze: „Byłem wezwany na rozmowę z dyrektorem Pawłem Piszczkiem. Zakomunikował mi, że co najmniej na miesiąc zawiesza współpracę i wstrzymuje moją aktywność na antenie. Na moje pytanie, co jest powodem, odpowiedział, że wpisy z mojego prywatnego konta na Twitterze na temat przeszłości politycznej Magdaleny Ogórek”.

Wypominanie jej związków z SLD nie spodobało się przede wszystkim samej Ogórek. Trudno się temu dziwić, bo gdy ktoś chce sobie zaskarbić zaufanie narodowej prawicy, chciałby zapomnieć o bliskiej, całkiem niedawnej współpracy z postkomunistyczną lewicą.

Ogórek wolałaby więc nie pamiętać m.in., że była szefową gabinetu szefa SLD Grzegorza Napieralskiego, w wyborach parlamentarnych w 2011 r. startowała z list SLD w Rybniku (nie weszła do Sejmu), a w styczniu 2015 r. została kandydatką SLD na prezydenta. Przegrała te wybory dla lewicy, ale sama wygrała na wyborczym zwycięstwie prawicy w wyborach parlamentarnych w tym samym roku.

Po przejęciu mediów publicznych przez PiS jej medialna kariera nabrała tempa: w TVP ma cztery programy (współprowadzi „W tyle wizji” i „W tyle wizji extra”, „Studio Polska” i „O co chodzi”), a w Polskim Radiu – dwa („Utracone odzyskane” i „Rozmowy pod krawatem” w Radiu Szczecin). Więc Dudkiewicz i Ogórek to koledzy z publicznego radia.

Ostatecznie prezes Polskiego Radia Jacek Sobala odwiesił zawieszonego „po wnikliwym zapoznaniu się ze sprawą”. Zaapelował „o zachowanie standardów dziennikarskich w social media”. Co (chyba) należy rozumieć tak, by już więcej Ogórek nie wypominać jej przeszłości.

26 kwietnia Dudkiewicz twettował: „Pytano mnie wczoraj, czy w mojej sprawie głos zabrał szef SDP Pan Krzysztof Skowroński, otóż nie, głosu nie zabrał. Nie wiem dlaczego”. Obok zdjęcia Skowrońskiego i Ogórek.

Kłamstwo pani Magdaleny

Ze sprawą przypominania Ogórek jej niebezpiecznych związków z przeszłości może być trudno. Bo same do niej wracają. Np. 18 kwietnia. Tego dnia Ogórek prowadziła „W tyle wizji”. Odbył się wtedy taki dialog (patrz ok. 24. minuty programu):

Ogórek: …a jakaś miła pani do nas dzwoni. Dobry wieczór…

Ta „miła pani” to była „Jolanta z Warszawy” i wcale nie była miła, sypała zarzutami wobec TVP Info, że nierzetelne informacje, że napastliwi dziennikarze. Wypomniała np., że w TVP Info na tzw. pasku pojawił się napis ze słowami „Lech Wałęsa (TW "Bolek")”.

Ogórek: Co w tym wypadku jest nie tak?

Pani Jolanta: To można podpisywać TW "Michał", prawda? Pani Magdaleno?

Ogórek: Ale kto to jest TW "Michał"?.

Pani Jolanta: No, myślę, że to chyba pani mąż.

Ogórek z bardzo nietęgą miną broniła go, że „proces lustracyjny w jego sprawie jest w toku” i że kiedy miał zostać zwerbowany, miał za ledwie 15 lat. – Niech pani sobie dokładnie sprawdzi – poradziła Ogórek. – Tak że znowu ten telefon, droga pani z SLD, jest kulą w płot.

Pani Jolanta: Pani mąż, Piotr Mochnaczewski, donosił na ludzi tak samo… Skoro państwo mówicie, że Lech Wałęsa jest TW „Bolek”, to niech cała Polska w końcu się dowie, że TW „Michał” donosił na ludzi do SB. Jest lista Antoniego Macierewicza, proszę sobie przeczytać.

Pytałam IPN o proces lustracyjny Mochnaczewskiego – nie potwierdził mi, że się toczy. A ile lat miał Mochnaczewski, gdy miał zacząć współpracę z SB, łatwo sprawdzić.

Dlaczego Ogórek za pomocą kłamstwa broniła męża? Bo przecież te daty można bardzo łatwo zweryfikować. Gdy w styczniu 2015 r. ogłosiła start w wyborach prezydenckich, już parę dni później portal Niezależna.pl ją zlustrował, sięgając po przeszłość jej męża właśnie.

Maciej Marosz (współautor i autor lustracyjnych książek „Resortowe dzieci. Media”, „Resortowe dzieci. Służby”, „Resortowe Dzieci. Politycy”, „Resortowe togi”) donosił: „Piotr Mochnaczewski znalazł się na tzw. liście Antoniego Macierewicza upublicznionej w 1992 r. w Sejmie. Figurował na niej jako TW 'Michał' zarejestrowany przez Wydział III-1 SB w Szczecinie. Jego współpraca miała trwać w latach 1983-1989”.

Mochnaczewski urodził się w 1965 r., w 1983 miał 18 lat.

Trafiła na wystawę

W marcu Ogórek publicznie walczyła się z Muzeum Polin. I znów: nie przysporzyło jej to chwały. Przeciwnie: jej brzydka przeszłość znów się pokazała.

Chodziło o wystawę „Obcy w domu. Wokół Marca '68”. Są tam pamiątki sprzed pół wieku i przykłady współczesnego antysemityzmu. A wśród nich tweet Ogórek z 2017 r. Kiedy Marek Borowski skrytykował Jarosława Gowina, Ogórek zaatakowała Borowskiego ćwierknęciem, że zmienił nazwisko. Pomyliła się, bo to jego ojciec je zmienił, ale sens ataku był oczywisty: wypomniała Borowskiemu żydowskie pochodzenie.

Ogórek bardzo się zdenerwowała, że jej tweet (choć bez jej nazwiska) stał się dowodem na współczesny antysemityzm. Atakowała: „Haniebny postępek Muzeum Polin postrzegam jako kolejny wyraz opresyjnej propagandy politycznej. Jeszcze dziś do muzeum zostanie przesłane wezwanie do natychmiastowych przeprosin”. Przeprosin nie było. Za to frekwencja w muzeum wzrosła.

Ale Ogórek nie ustąpiła, zaćwierkała: „Z powodu pomówienia, jakiego dopuściło się Muzeum POLIN względem mnie, w tej chwili złożyłam do Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia akt oskarżenia przeciwko dyrektorowi POLIN”.

Widać, że przeszłość będzie ją jeszcze długo gonić. I ta lewicowa, i ta prawicowa. Bo i teraźniejsza przygoda z narodową prawicą stanie się kiedyś jej przeszłością. Ludzie Kaczyńskiego na razie myślą, że Ogórek ich lubi, popiera i broni. Ciekawe, jaka przyszłość ją czeka, kiedy się zorientują, że ona tylko dba o własną skórę?

Agnieszka Kublik

ŹRÓDŁO

Panie prezydencie, Polacy przede wszystkim zasługują na to, by obecna konstytucja była przestrzegana

W przemówieniu z okazji święta Konstytucji 3 maja stwierdził pan, że Polacy po 30 latach od odzyskania suwerenności i 20 latach obowiązywania obecnej ustawy zasadniczej zasługują na nową konstytucję lub nowelizację obecnej. Zdaje się pan mówić, że udział w referendum konstytucyjnym jest łaską daną z pana ręki społeczeństwu. Mam inne wrażenie. Polacy już dziś zasługują na to, aby obowiązująca konstytucja była przestrzegana.

Konstytucja to depozyt wolności obywatelskich. Można ją porównać do sejfu. Możliwe jest zrobienie sejfu pełnego wyrafinowanych zabezpieczeń, ale nikt nie zagwarantuje, że okaże się odporny na działania sprawnego włamywacza. Szczególnie jeśli z włamywaczem współdziała ktoś, kto za ochronę sejfu jest odpowiedzialny.

Niestety, z roli strażnika konstytucji pan się nie wywiązał. Wziął pan udział w demolowaniu i ośmieszeniu instytucji, która o konstytucyjności aktów prawnych orzeka – Trybunału Konstytucyjnego. Między innymi za pana sprawą o Polsce mówi się jako o kraju demokracji upadającej. To bolesne tym bardziej, że w 1980 i w 1989 roku za sprawą „Solidarności” Polska dla świata była „pochodnią wolności”.

Obecna konstytucja mało odporna

Nie uważam, że obecna konstytucja jest aktem prawnym bez wad. Okazała się – choćby z powodu zbyt licznych delegacji ustawowych – mało odporna na obchodzenie jej zapisów. Jednak by można było mówić o jej nowelizacji, musiałaby wcześniej istnieć zgoda, zarówno w społeczeństwie, jak i wśród najważniejszych sił politycznych, pewnych, że mimo różnic wszyscy działają na rzecz dobra wspólnego, a nie dla zniszczenia przeciwników. Takiej zgody w Polsce nie ma. Co więcej, metodą sprawowania władzy przez partię rządzącą jest dzielenie Polaków, poniżanie przeciwników i ograniczanie praw wszelakich „gorszych sortów”.

Mówi pan, że potrzebna jest nowa konstytucja, bo „Polacy zasługują na suwerenne, silne, z roku na rok mocniejsze państwo, sprawnie działające, ze sprawiedliwymi sądami, dobrze funkcjonującym wymiarem sprawiedliwości, z uczciwą i dobrze funkcjonującą administracją, z uczciwą władzą, która dobrze zarządza krajem i sprawami społecznymi, z mocnymi gwarancjami podstawowych praw obywatelskich i podstawowych praw socjalnych, z mocnymi gwarancjami dla polskiej rodziny”.

Czy sugeruje pan zatem, że dziś Polska nie jest suwerenna, sądy nie są sprawiedliwe, władza nie jest uczciwa, a prawa obywatelskie, socjalne i gwarancje dla rodziny nie są przestrzegane?

Nazbyt szanuję Polskę, bym podzielał tę diagnozę. Mam też wątpliwości co do metody leczenia. Usiłuje pan przekonać w ten sposób polskie społeczeństwo, że dotychczasowa konstytucja jest przejściowa, nieudana. Więc – w domyśle – nie należy jej przestrzegać?

Referendum jako rozgrywka

Łatwo jest głosić chęć oddania głosu narodowi. Referendum nie jest banalną polityczną grą z gatunku politycznego PR. W klasycznym modelu francuskim, który wprowadził Charles de Gaulle, konsekwencją nieudanego referendum była dymisja polityka, który je inicjuje. Ostatnio do dymisji podali się inicjatorzy referendum brytyjskiego. Nawet w najsłynniejszym polskim referendum dotyczącym członkostwa w Unii Europejskiej w 2003 roku premier Leszek Miller zapowiedział, że jeśli je przegra, poda się do dymisji. Pan nawet o tym nie wspomina.

Projekt referendum to kolejna rozgrywka w obozie władzy, która większości społeczeństwa ani ziębi, ani grzeje. Pozbawiony jest bowiem elementu odpowiedzialności – najważniejszego czynnika, który oddziela politykę poważną od niepoważnej.

Paweł Wroński

ŹRÓDŁO

Funkcjonariusze

Bez nich nie jest w stanie działać żaden system. Nie ma różnicy czy jest to krwawa dyktatura, junta wojskowa, "oświecony totalitaryzm", "socjalizm z ludzką twarzą", czy też pokraczna "demokratura" (określenie Marka Borowskiego) czyli państwo PiS. Żaden z tych systemów nie będzie istnieć bez ludzi gotowych wykonywać polecenia władzy. Wszelkie polecenia. Nawet takie, które naginają lub łamią prawo.

To funkcjonariusze są niezbędni do tego, by wykręcać ręce antyrządowym demonstrantom, blokować ulice, obsadzać urzędy, cenzurować, zabraniać, zatrzymywać i zakładać kajdanki.

Nawet gdy formalnie nie są funkcjonariuszami, a tylko pracują tam, gdzie władza „każe”.

Podczas sejmowego protestu niepełnosprawnych naprzeciwko miejsca, gdzie rozłożyli się chorzy oraz ich opiekunowie, stanęła kamera telewizji publicznej.

Jej obiektyw był non stop skierowany na wąski obszar wyznaczony dla protestujących przez straż marszałkowską.

Czy cały czas nagrywała? Czy jej zadaniem było wyłapanie kompromitujących, czy ośmieszających momentów? Tak wynika z telewizyjnych migawek, gdzie dialogi protestujących ledwo słychać, ale czułe mikrofon wyłapały, że np. ktoś przeklina.

Może sfilmowano też takie scenki jak dłubanie w nosie, drapanie się po głowie czy grzebanie w spodniach? Bardzo prawdopodobne, bo filmowani ludzie byli bezbronni, nie mogli się schować.

TVP zaprzecza, że nagrywała. Ale tylko jej kamera była ustawiona tam na stałe. A do kamery podłączony był kabel bezpośredniej transmisji. Obraz przekazywano do „centrali”. To tam nagrywano lub nie.

Tej kamery nie ustawił i nie włączył szef TVP Jacek Kurski, polecenia nie wydawał prezes Kaczyński. Ktoś na końcu łańcucha decyzyjnego – kierownik ekipy, producent, operator – dostał po prostu takie polecenie. I wykonał. Gdzieś tam na drugim końcu ktoś zrobi z jego pracą to, co będzie chciał. Zmanipuluje, zniekształci, wykorzysta.

Opresyjny system na tym właśnie się opiera. Na posłusznych wykonawcach.

Są ich tysiące. Ich tłumaczenia i motywacje są różne. Mówią: „jeśli tego nie zrobię, to na moje miejsce przyjdzie ktoś inny”, „wykonuję polecenia”, „kazali mi”. Tłumaczą: „mam dzieci”, „mam kredyt”, „muszę...”, „takie są realia”.

Prywatnie klną i złorzeczą na aparatczyków i przełożonych. Prywatnie przekonują, że są w porządku. Że gdyby nie okoliczności... że chcieliby robić coś uczciwego, dobrego, ale warunki na to nie pozwalają.

Jedni stoją za kamerą, inni w policyjnym kordonie. Część się wykruszy, nie wytrzyma, ale i tak zawsze będzie ich wystarczająca liczba.

Gdy będzie trzeba, staną do „ścieżki zdrowia”, na wieżyczce strażniczej czy w plutonie egzekucyjnym.

Po latach powiedzą, że wykonywali rozkazy.

Bez wykonawców system nie istnieje.

Wojciech Czuchnowski

ŹRÓDŁO

Coming out

Zaczęliśmy wreszcie mówić o dorosłych niepełnospraw­nych, a właściwie - jeśli odsunąć ten delikatny eufe­mizm - o setkach tysięcy dramatów, o żyjących gdzieś między nami ludziach niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania, wymagających stałej opieki, nadzoru, usprawnia­nia, zdanych niemal całkowicie na pomoc bliskich oraz bardzo dziś ograniczoną pomoc społeczną. Co ważniejsze, mogliśmy ich zoba­czyć w telewizji i to nie tylko podczas relacji z protestu w Sejmie, ale także w specjalnych programach pozarządowych mediów, na portalach społecznościowych, przeczytać wywiady z opiekuna­mi. Okazało się też, że wiele znanych osób ma własne doświadczenie z opieką nad niepełnosprawnym dzieckiem, a potem dorosłym dzieckiem, i te medialne świadectwa, specyficzne coming outy, bardzo pomogły przełamać barierę skrępowania, emocjonalnej dyskrecji i językowej nieporadności, jaka w naszej kulturze to­warzyszy kalectwu, upośledzeniu, ułomności. Dzięki upartym, zdesperowanym matkom z sejmowych korytarzy otrzymaliśmy ważną społeczną lekcję. Kto nie ma osoby„ciężko niepełno­sprawnej w swoim najbliższym otoczeniu, mógł zajrzeć do tego równoległego świata, na co dzień ukrytego przed widokiem publicznym, wyobrazić sobie siebie czy swoją rodzinę w sytuacji tak ekstremalnego życiowego, emocjonalnego, materialnego wy­zwania; walki o przetrwanie każdego następnego dnia i strachu przed przyszłością. Od dawna żadna demonstracja nie zyskała ta­kiego społecznego poparcia jak ta. Jeśli wierzyć sondażom, niemal 90 proc. Polaków popiera dziś postulaty protestujących rodziców i opiekunów.

Tym bardziej dziwi upór, z jakim władza - we wszystkich społecznych konfliktach niesłychanie wrażliwa na sondaże - przeciąga, a nawet zaognia akurat ten spór, wizerunkowe niemal niemożliwy do wygrania. Pierwszą ofiarą nieporadności rządu sta­ła się sama minister rodziny Elżbieta Rafalska, dotychczas najlepiej oceniana spośród wszystkich ministrów, w tej sprawie wyraźnie zagubiona, pozbawiona jasnych pełnomocnictw i wskazówek. Nie pomaga jej premier Morawiecki, który zgodnie ze swą manierą ogłasza co chwila sukces polityki swej partii wobec niepełno­sprawnych, nie odpowiadając żadnymi argumentami na wciąż podtrzymywane żądania protestujących. Ciekawe, że szef rządu nie sięga w ogóle po standardowe i powtarzane zwykle w ta­kich sytuacjach tłumaczenie, że nie ma pieniędzy na spełnienie „skądinąd słusznych” postulatów. Wiemy dlaczego: władza własną propagandą sukcesu odebrała sobie prawo do głoszenia „księgo­wych” rygorów; przyznanie, że czegoś jednak nie możemy, ozna­czałoby naruszenie ważnej części politycznej ideologii PiS, zwrot w stronę „imposybilizmu”. Z tych samych powodów PiS nie może potępiać roszczeń, skoro przez lata zachęcał i mobilizował wszyst­kie grupy społeczne do wystawiania państwu swoich rachunków krzywd. Nie bardzo da się też eksploatować argument, że nie moż­na dawać pieniędzy do ręki, jeśli krytykującym gotówkowe trans­fery 500 plus odpowiadano, że przecież sami rodzice najlepiej wiedzą, na co wydawać. Słowem, rząd nie ma właściwie dobrego argumentu, żeby nie spełnić postulatów tej grupy. A jednak - nie. Władza kręci, manipuluje, udaje, byle nie ulec. Dlaczego?

Jest teoria, że to z powodu kolana Jarosława Kaczyńskiego i jego hospitalizacji, bo nie ma kto podjąć decyzji. To jest tak absurdalne, że nawet może być prawdziwe. Jest i taka hipoteza, że PiS musi pokazać wszystkim, że daje tylko z własnej woli i komu chce, a nie pod presją. To też część wizerunku partii. Ale tu mamy przecież do czynienia z grupą naprawdę wyjątkową, szczególnie dotkniętą przez los, i raczej nie ma dużego ryzyka „złego przykładu”. Więc pewnie chodzi o coś innego. O co? Chyba jednak o budżet. Wy­bitny ekonomista dr Bogusław Grabowski mówi w wywiadzie dla POLITYKI, że PiS zaczyna brakować pieniędzy na zapowia­dane i rozkręcane wydatki, a Morawiecki, choć sam jest współwin­ny tej sytuacji, jednocześnie jest jej świadomy. Z kolei były mini­ster finansów Jacek Rostowski dość wiarygodnie wylicza („DGP”), że cały realny urobek z uszczelnienia VAT to nie propagandowe 30 mld zł, ale ledwie 2-3 mld.

   Na zgodny z postulatami protestujących program pomocy dla 700-800 tys. głęboko niesprawnych trzeba by wydać (według szacunków OKO.press) ok. 5 mld zł rocznie. Jeśli jeszcze w przy­szłorocznym budżecie byłoby to nawet teoretycznie możliwe, to na pewno - z punktu widzenia partyjnych interesów PiS i politycznego kalendarza - mało użyteczne. Rodziny obciążone całodobową opieką nad ciężko chorymi zwykle nie należą do ak­tywnych, wdzięcznych i lojalnych wyborców. PiS na pewno planu­je przed wyborami parlamentarnymi 2019 r. jakiś spektakularny wyrzut pieniędzy, nazywanych programami socjalnymi. O ile pod wybory samorządowe przeznaczono po 300 zł na każde dziecko w wieku szkolnym (razem ok. 1,5 mld zł), o tyle wybory parlamen­tarne - zgodnie z czytelną taktyką polityczną PiS dokupywania głosów - muszą kosztować dużo więcej (5-10-15?). PiS zapewne zbiera pieniądze na najważniejszą dla siebie bitwę poli­tyczną i wpychający się ze swoimi cierpieniami niepełnosprawni są tu kompletnie nie na temat.

Być może „księgowy” Morawiecki obawia się też, że po ewentu­alnym zwycięstwie wyborczym PiS w następnych latach bę­dzie musiał liczyć się ze znacznym przycięciem funduszy unijnych, więc dodatkowe zobowiązanie budżetu na 5 mld zł będzie dużo cięższe niż dzisiaj. Rzeczywiście, wiele krajów UE, jak słyszymy, byłoby gotowych nie przymuszać Polski do przestrzegania unij­nych standardów praworządności i odpuścić trudną procedurę art. 7, żeby tym łatwiej podskubać ją finansowo już w normalnym trybie negocjacji i technicznego rozdziału środków. Wbrew rządo­wej propagandzie PiS-owi robi się„cienko z kasą”. Dla Jarosława Kaczyńskiego, dla którego budżet państwa jest głównie instru­mentem politycznym, to może nie mieć znaczenia. Pieniądze przedwyborcze będą musiały się znaleźć, obojętnie jakim kosztem w przyszłości. Morawiecki ma, niestety dla siebie, lata treningu bankowca i widać, że coś tam liczy i wciąż lęka się finansowej dezynwoltury swej partii. Ale i tak zrobi, co mu prezes każe. Może nawet ustąpić wobec żądań niepełnosprawnych. Albo i nie.

Jerzy Baczyński

ŹRÓDŁO

Unia odpuszcza?

Tuż przed Wielką Majówką oficjalnie zebrała się nowa Krajowa Rada Są­downictwa i wybrała swoje władze. Jeden z wybranych wiceprzewodniczących Wiesław Johann, przedstawiciel prezy­denta w KRS, poradził nowo wybranemu rzecznikowi KRS, by „wytarł fotel po Żurku” (sędzim, rzeczniku rozwiązanej KRS). Taki żarcik, na dobry początek.

   Podczas obrad Rady dziennikarze nie mieli prawa wstępu do budynku KRS. Taki standard transparentności.

   Tydzień później dowiedzieliśmy się od szefa MSZ Jacka Czaputowicza, że Komisja Europejska, w ramach negocjacji procedury ochrony praworządności, oczekuje od Polski zmian w skardze nadzwyczajnej (do Sądu Najwyższego) i sposobie powoływania asesorów sądowych. A więc wynikałoby z tego, że Unia nie dopomina się już cofnięcie „reformy” KRS. Jeśli to prawda, to znaczy, że po prostu odpuściła sobie Polskę. Bo to nie skarga nadzwyczajna, nie sposób powoływania asesorów ani nawet nie przepisy, które usuną w lipcu z Sądu Najwyższego 30 proc. sędziów, są kluczowe dla przejęcia wymiaru sprawiedliwości przez partię rządzącą.

   Kluczowa jest właśnie KRS. To ona bowiem będzie obsadzać Sąd Najwyższy, w tym jego nowe izby: Dyscyplinarną Kontroli Nadzwyczajnej. To KRS zdecyduje, kto może być sędzią sądów powszechnych i administracyjnych i który sędzia może awansować. To dzięki KRS nastąpi wymiana kadr w polskim wymiarze sprawiedliwości na takie, które będą odpowiadać PiS. Stanie się tak niezależnie od tego, ile mniej czy bardziej pozornych „ustępstw” PiS wniósł do skargi nadzwyczajnej czy do trybu wyboru asesorów.

A Komisja Europejska rzeczywiście milczy ostatnio o KRS.

Ta zaś rozpoczęła proces wymiany kadr w sądownictwie. Zainicjowała go I Prezes SN Małgorzata Gersdorf, zwołując posiedzenie KRS. Wcześniej wydała oświadczenie, że jest to wprawdzie ciało wybrane „z rażącym i oczywistym naruszeniem porządku prawnego”, ale musi je zwołać, bo jako organ państwa (czyli jako I Prezes SN) nie może sobie pozwolić na obywatelskie nieposłuszeństwo. Tak rozstrzygnęła dylemat: słuchać czy nie słuchać bezprawnego prawa? Posłuchała.

   Podobnie postąpiło jedenastu sędziów SN, którzy złożyli prośby do prezydenta, by pozwolił im orzekać, mimo że osiągnęli obniżony wiek stanu spoczynku: 65 lat. W opinii dla Sejmu na temat zeszłorocznej nowelizacji ustawy o SN Sąd Najwyższy wskazał, że uzależnienie dalszego orzekania przez sędziego od woli prezydenta, narusza zasadę trójpodziału władz.

A obniżenie wieku emerytalnego dla sędziów już orzekających jest sprzeczne z zasadą nieusuwalności sędziów.

   A więc jedenastu sędziów SN zdecydowało poddać się niekonstytucyjnemu prawu, by pozostać w Sądzie Najwyższym. Nie jest zresztą powiedziane, że zostaną. Zdecyduje prezydent, którego prawo w żaden sposób w tej decyzji nie ogranicza.

Może np. zbadać orzecznictwo danego sędziego i ocenić, czy mu się podoba. Zrobił już tak na początku prezydentury, odmawiając w czerwcu 2016 r. awansu dziewięciu sędziom.

Decyzje jedenastu sędziów SN i prezes Gersdorf mogą być wskazówką dla sędziów sądów powszechnych i admini­stracyjnych, którzy za chwilę staną przed dylematem, czy starać się o awans, skoro decyduje o nim powołana z naruszeniem konstytucji Krajowa Rada Sądownictwa - więc jej decyzje mogą być w przyszło­ści podważane.

   Gdy prezes Gersdorf ogłaszała, że zwo­ła niekonstytucyjną KRS, powiedziała, że odpowiada w ten sposób na apel oby­wateli (m.in. Akcji Demokracja), by sędzio­wie nie rezygnowali z orzekania w Sądzie Najwyższym, bo w ten sposób oddadzą miejsca pisowskim nominatom. Czy pozo­stanie w Sądzie Najwyższym warte jest zła­mania konstytucji? Czy cel uświęca środki?

I co jest mniejszym złem?

   Sędzia Stanisław Zabłocki, prezes Izby Karnej SN, wybrał poszanowanie konstytucji. Nie będzie się ubiegał u prezydenta o pozwolenie na dalsze orzekanie. Złożył natomiast prezes Małgorzacie Gersdorf oświadczenie, że gotów jest wykonywać sędziowskie obowiązki mimo ukończenia 65 lat.

Takiej formy ustawa nie przewiduje.

We wpisie zamieszczonym na Facebooku sędzia Zabłocki wyjaśnia, że ten krok podyktowała mu jego wiedza prawnicza i jego przekonanie. A także „przekonanie tych dziesiątków tysięcy ludzi, którzy stawali w obronie Konstytucji przed uchwaleniem ustawy o SN w takim kształcie”. Nie krytykuje on sędziów, którzy zdecydowali się zwrócić do prezydenta: „Jestem przekonany, że w należyty sposób zadbają Oni także o zapewnienie obywatelom dostępu

do sądu i zagwarantowanie im rzetelnego procesu”. Sędzia Zabłocki pisze też, iż tli się w nim nadzieja, „że przyjęte zostanie rozwiązanie, pozwalające na dalsze pełnienie zaszczytnej funkcji sędziego”. Pytanie, czy Unia jeszcze na takie rozwiązanie naciska?

Wielka szkoda, że sędziowie Sądu Najwyższego nie przedyskutowali tej sprawy i nie zdecydowali się działać tak, jak sędzia Zabłocki. Podobnie stało się w Trybunale Konstytucyjnym po ataku PiS: objawiły się sędziowskie indywidualności, nie było wspólnego przemyślanego planu, solidarności. I dziś Trybunał Konstytucyjny jako strażnik konstytucji już nie istnieje.

   Natomiast trójka sędziów SN: Bogusław Cudowski, Roman Sądej i Dorota Rysińska, skorzystała z propozycji PiS, by w zamian za zwolnienie miejsc w Sądzie Najwyższym przejść w stan spoczynku przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Mają więc i dobre pieniądze, i święty spokój. A PiS ma do obsadzenia ich miejsca w SN. Identyczną propozycję, nazwaną wówczas przez prezesa Andrzeja Rzeplińskiego „propozycją korupcyjną”, dostali też swego czasu „starzy” sędziowie Trybunału Konstytucyjnego. Żaden nie skorzystał.

   W ten wtorek rozpoczęło się posiedzenie Sejmu, na którym mają być uchwalone kolejne „ustępstwa” PiS wobec Komisji Europejskiej: kosmetyczne zmiany w skardze nadzwyczajnej i zmiana w powoływaniu asesorów sędziowskich (nie będzie ich powoływał minister sprawiedliwości, tylko prezydent na wniosek KRS). W przyszły poniedziałek KE ma ocenić, czy te zmiany jej wystarczą. Wiele do oceniania nie ma: „ustępstwa” nie przywracają instytucji gwarantujących niezależność sądów i niezawisłość sędziów. Ale, być może, negocjacje między Unią a Polską o przywracaniu praworządności nie są już merytoryczne, tylko polityczne.

Być może nie chodzi już o realne zmiany, ale o pretekst, by móc Polsce odpuścić. Może Unia zamieniła procedurę z artykułu siódmego na narzędzie związane z uzależnieniem dotacji od poszanowania standardów praworządności.

   Tyle że szkody, które PiS teraz uczyni w sądownictwie, mogą być nie do odrobienia.

Ewa Siedlecka

ŹRÓDŁO

Leslie Nielsen na prezydenta!

Andrzej Duda orze, a nie patrzy końca bruzdy. Zainicjowane przez niego referendum, jeśli się odbędzie, zdewastuje jego prezydenturę, a dystansujący się od niego PiS najwyżej lekko zadraśnie.

Okres tuż przed majówkowy i majówkowy przyniósł dwa istotne wydarzenia polityczne. Jedno należało do demokratycznej rutyny, drugie - do zdarzeń poza rutynowych. Pierwsze to podanie przez prezesa PiS nazwisk kandydatów na prezydentów najwięk­szych miast. Ponieważ między partią rządzącą a prezydentem Dudą mamy stan umiarkowanego napięcia, to zaroiło się od komentarzy, że Jarosław Kaczyński specjalnie wybrał taki, a nie inny termin ogło­szenia samorządowych kandydatur, by„medialnie przykryć aktyw­ność Andrzeja Dudy na polu konstytucyjnym. Jako człek przyziemny, przyziemnie sądzę, że wybór terminu był spowodowany innymi względami. Wielka Majówka to Wielkie Grillowanie, przy karkówce i piwku toczy się Wielkie Gadanie - także o polityce. Jeśli rzucić okiem wstecz, to przed erupcjami rodzinno-towarzyskiej aktywności Polaków-wyborców wyznaczanej kalendarzem świąt obozy politycz­ne zawsze starają się cosik odpalić, aby ludność miała o czym gadać.

Wzmożenie konstytucyjne prezydenta Dudy przed Wielką Majówką i w jej trakcie było spodziewane. Rok temu pan pre­zydent zapowiedział chęć wystąpienia z wnioskiem o referendum w sprawie zmian konstytucji. W przemowie tegorocznej postawił kropkę nad i: ogłosił, że wystąpi z wnioskiem o przeprowadzenie referendum konsultacyjnego w dniach 10 i 11 listopada br.

   Zaliczam to wydarzenie do kategorii pozarutynowych, bo - choć spodziewane - jest ono brzemienne w konsekwencje polityczne wykraczające poza horyzont intelektualny jego sprawcy. Ogłaszając rok temu zamiar referendum konstytucyjnego bez konsultacji i przy braku entuzjazmu PiS, Andrzej Duda i jego otoczenie nie przemyśleli do końca - jeśli w ogóle ją znali - koncepcji „momentu konstytucyjnego”, którą wyłożył w pomnikowym trzytomowych dziele „We, the people” wybitny konstytucjonalista amerykański Bruce Ackerman. Według Ackermana życie polityczne ma dwa wymiary: „normalnej polityki” i „polityki ustrojodawczej”, kiedy to kwestie tego, jak ma być urządzone państwo, organizują w wymiarze masowym siły polityczne i w efekcie zmianie ulegają ramy konstytucyjne życia politycznego.

   Ackerman wyróżnił dla Stanów Zjednoczonych trzy momenty konstytucyjne: przegłosowane po wojnie secesyjnej poprawki do konstytucji nadające czarnym prawa cywilne i polityczne, konflikt między prezydentem Rooseveltem a Sądem Najwyższym w sprawie New Deal oraz ustawę Civil Rights Voting Act z 1965 r., która kończyła z faktyczną polityczną dyskryminacją czarnych w stanach południowych.

Niby obecnie w Polsce też mamy do czynienia z „momentem konstytucyjnym”, bo stosunek do pisowskich poczynań z sądami i Trybunałem Konstytucyjnym ostro różnicuje siły poli­tyczne. Jednakże z punktu widzenia obozu władzy, opozycji oraz ich popleczników sytuacja wygląda odmiennie. Opozycja uważa, że konstytucja jest w porządku, a problemem jest PiS i Andrzej Duda, którzy ją łamią. Obóz władzy (poza Andrzejem Dudą) uważa, że na zmianę konstytucji nie ma szans, bo w parlamencie nie ma konstytucyjnej większości, a poza tym sama ustawa zasadnicza większych wad nie ma: w jej ramach PiS doszedł do władzy, ma większość sejmową, rząd i prezydenta, a jak mu się sądy i trybunały nie podobają, to je zmienia środkami pozakonstytucyjnymi z wal­nym udziałem prezydenta i nic nie można mu zrobić.

   W takiej sytuacji nikomu na zmianie konstytucji poza Andrzejem Dudą nie zależy. A dlaczego jemu zależy? Pan prezydent w szczerej młodzieńczości swojej mówi o tym dosyć otwarcie.

Mamy 100-lecie odzyskania niepodległości, minęło dwadzieścia lat od uchwalenia konstytucji III RP i mamy prezydenta Dudę. Amerykanie mają swoich Ojców Założycieli; Francuzi mają de Gaulle'a. A co, Polacy gorsi? Przecież mają prezydenta Dudę, ale zasługują na więcej, bo na Dudę Założyciela. Bronisław Komorowski był jako prezydent Wujaszkiem Narodu, ale Andrzej Duda zostanie jego Ojcem.

Prezydent Duda orze, a nie patrzy końca bruzdy. Zainicjowane przez niego referendum, jeśli się odbędzie, zdewastuje jego pre­zydenturę, a dystansujący się od niego PiS najwyżej lekko zadraśnie. W 2015 r. po wcirach w pierwszej turze wyborów prezydenckich Bronisław Komorowski też zainicjował referendum konstytucyjne.

W drugiej turze nastąpiło przesławne lanie, a 6 września 2015 r. do urn pofatygowało się 7,8 proc. uprawnionych do głosowania, choć działo się to w okresie wzmożonego zainteresowania polityką - półtora miesiąca przed wyborami parlamentarnymi. Bronisławowi Komorowskiemu to nie zaszkodziło, bo już prezydentem nie był. Ale inaczej będzie zapewne z Andrzejem Dudą.

   Ponieważ w 2018 r. referendum będzie miało miejsce po wyborach samorządowych, w czasie demobilizacji politycznej, więc pobicie niechlubnego rekordu poprzedniego referendum jest wielce prawdopodobne. W 1946 r. Konstanty Ildefons Gałczyński napisał znaną mikroscenkę „Teatrzyku Zielona Gęś”, w której Naród wielokrotnie pokrzykuje: Ustroju! Ustroju! Ponieważ Ustrój milczy, to Naród konkluduje: Ustrój Narodowi nie odpowiada.

Dziś prezydent Duda zaczął pokrzykiwać: Narodzie, Narodzie!, a 11 listopada okaże się, że Naród Prezydentowi nie odpowiada. Różnica jest taka, że ponad 70 lat temu to Ustrój wybierał Naród, a dziś to Naród wybiera Prezydenta.

Milczenie Narodu musi sprawić, że cała konstrukcja polityczna prezydentury Andrzeja Dudy pokryje się rdzą i pojawią się na niej mikropęknięcia. Naród, który z lekceważącym wzruszeniem ramion odwraca się od prezydenta, deprezydencjalizuje go. A trze­ba sobie zdawać sprawę, że wybory prezydenckie w 2020 r. będą wyborami o wszystko. Trudno sobie wyobrazić, aby PiS lub antyPiS uzyskał w Sejmie większość ponad 60 proc. mandatów, umożli­wiającą odrzucenie prezydenckiego weta. A zatem, niezależnie od tego, który obóz wygra wybory, to fakt, czy nowy prezydent będzie mu sprzyjał czy nie, rozstrzygnie o tym, czy Polską w ogóle będzie można rządzić. W sytuacji tak wielkiego napięcia polityczne­go konstrukcja skorodowana i popękana musi się zawalić.

   To sprawia, że na znaczeniu zyskują spekulacje, czy aby Jarosław Kaczyński nie zdecyduje się w 2020 r. na wystawienie innego kandydata, niepokrytego rdzą. Z nikim nie będę się zakładał, ale ja bym obstawiał marszałka Senatu Stanisława Karczewskiego. Łudzące podobieństwo do Leslie Nielsena, intelekt nieskażony żadną myślą poza pisowskim banałem i gniotliwość plasteliny.

Nada się.

Ludwik Dorn

ŹRÓDŁO

Jeden pan

Porcelanowy manekin, czyli premier Morawiecki, wyznał narodowi, że zawsze marzył, by zostać strażakiem i lać wodę. To drugie mu się speł­niło w stu procentach. Do klubu wodniaków należy zresztą cały rząd z przyległościami - pisowską rzęsą wodną znaczy. Milion elektrycznych samochodów, milion mieszkań dla rodzin z niskimi dochodami, miliardy na inwestycje, ob­niżka podatków, największe lotnisko w Europie i taka refor­ma służby zdrowia, że lekarze będą stać w kolejce do każ­dego pacjenta. Ten tajfun obietnic łeb mi urywa od ponad dwóch lat. Jako mieszkańca wsi najbardziej mnie jednak interesuje nowy pomysł premiera. Pochwalił się nim kilka dni temu w Garwolinie. To Rolnik+, który „ma na celu roz­wój działalności gospodarczej na wsi”. Tego plusa właśnie, tej zachęty rządu mi brakowało, bo od ponad 40 lat w ogóle się nie rozwijam. Teraz będę musiał.

   A co ze skromnego, wspomnianego wyżej pisowskiego pakieciku obietnic zostało już zrobione? Na razie nic, ale spokojnie, nie od razu Kraków zbudowano. Przecież uda­ło się rozwalić oświatę, zrujnować sądownictwo, zakazać handlu ziemią, wyciąć kawał lasów i puszcz, zlikwidować szpitalne oddziały geriatryczne oraz refundację leków dla wcześniaków. Co jeszcze? O, jest w czym wybierać. Za 94 mln zł z budżetu usprawniono odwierty ks. Rydzyka, a dzięki zbliżeniu się do „prawdy smoleńskiej” postawiono pomnik schodów na stołecznym placu zagarniętym przez wojewodę mazowieckiego. Neonaziści krokiem marszo­wym spacerują ulicami miast - policja ich nie zatrzymuje, bo co tu dużo gadać, mundur z mundurem zawsze się jakoś porozumie. Poza tym funkcjonariusze, oprócz heł­mów, mają ważniejsze sprawy na głowie. Ich dolnoślą­scy związkowcy cisną prokuraturę, by ustaliła i ukarała winnych przecieku prawdy o śmierci Igora Stachowiaka.

A przecież to była tajemnica wro­cławskiego komisariatu. Warszawska prokuratura dzielnie siłuje się teraz z rodzicami zakatowanego mężczy­zny oraz z dziennikarzem TVN, który ujawnił nagranie z paralizatora, wzywając ich na przesłu­chania. Ktoś w sprawie Stachowiaka musi zostać ukarany i dziennikarz świetnie się do tego nadaje.

Za wszystko, o czym tu piszę, powinniśmy być wdzięcz­ni „przede wszystkim jednemu panu, Jarosławowi Ka­czyńskiemu” - wyciskał z tubki wazelinę premier Mora­wiecki do telewizyjnych kamer. A ja dodam przerażony, że gdyby nie ten jeden pan, to Andrzej Duda nie byłby pre­zydentem. Trudno sobie nawet wyobrazić, że moglibyśmy mieć głowę państwa, która nie umie jeździć na nartach. Cyklistę po prostu, jak ci ze Słupska.

   Główny lokator Pałacu Namiestnikowskiego umieścił sobie na fasadzie „okolicznościową iluminację”: 5 maja - Europejski Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepeł­nosprawnych. Zakrawa to na szyderstwo albo na świetne samopoczucie. Gdy piszę te słowa, mija 20. dzień protestu rodziców i ich niepełnosprawnych dzieci w sejmowym ko­rytarzu. Chodzi o 500 zł, które rodziny mogłyby wydać tak, jak chcą, a nie tak, jak każą urzędnicy. Ileż trzeba mieć w so­bie moralnego kalectwa, by odmawiać najsłabszym pomo­cy. Może to być rehabilitacja, ale też pójście raz w miesiącu do kawiarni, by zobaczyć świat w oryginale, a nie w tele­wizorze. Jednego dnia minister Rafalska kłamie: wszystkie postulaty protestujących zostały spełnione. Dobę później rząd zawiadamia - również ustami pani Rafalskiej - że nie jest w stanie spełnić postulatów rodziców „w takiej formie, jak tego oczekują”. Skoro nie jest w stanie, to niech się pan premier i cała jego Rada Ministrów poda do dymisji.

Stanisław Tym

ŹRÓDŁO

Gorzkie gody

Usunięcie Romana Polańskiego i Billa Cosby’ego z Amerykańskiej Akademii Filmo­wej, grona przyznającego Oscary, uświado­miło wszystkim, jak wielkie salto wykonał świat sztuki w ostatnich miesiącach.

   Żyję długo, widziałem niejedno. Człowiek nie jest or­łem, nie musi być wierny Może skoczyć w bok, odejść, popaść w chwilowe zauroczenie - taka jest jego natura, i to zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Dlatego przera­sta mnie słowo „zdrada”, skoro tego samego określenia używamy wobec kogoś, kto ujawni wrogowi tajemni­ce obronne własnego kraju i doprowadzi do straszliwe­go zagrożenia dla całego narodu. Nie szastam uwagami

„lekkim prowadzeniu”, bo - powtórzę - widziałem nie­jedno. Każdy z nas widział. Ludzie, gdyby mogli, prowa­dziliby bardzo rozwiązłe życie. Tacy jesteśmy z natury. Inną rzeczą jest gwałt.

   Zanim przejdę do sedna, pozwolę sobie na pewną re­fleksję. Człowiek ma mnóstwo cech, które w pewnych okresach uznajemy za powszechne i niegroźne, a potem nagle czasy się zmieniają i te same zachowania chcemy wyrugować prawem i nowo tworzonymi obyczajami. Na wielu fotografiach z amerykańskiego festiwalu Woodstock w 1969 roku można zobaczyć ludzi chodzących nago, uprawiających seks na oczach innych, są fotki stra­ganów oferujących działkę kwasu (LSD) za dolara od porcji. (Właśnie zerkam na takie zdjęcie - wielka plansza reklamowa zachęca do zakupu). Nikt tych ludzi nie ścigał policyjnie, po części dlatego, że narkotyki wówczas były powszechnie dostępne, używane przy byle okazji przez miliony ludzi. Dziś wszyscy wyżej opisani wylądowali­by w pierdlu - zmieniło się prawo, wiedza i obyczaje. Od tamtej pory za trawkę skazano na świecie miliony ludzi.

oto nagle w wielu stanach amerykańskich została właś­nie zalegalizowana - uznano, że może być rekreacyjną używką jak piwo czy wino. Świat zmienia się bezustannie.

   I druga refleksja. Są prawa, które się zmieniają nie­odwracalnie wraz z postępem cywilizacyjnym. Eman­cypacja kobiet jest jednym z nich. Prawa kobiet, także te podstawowe do elementarnego szacunku, właśnie doszły do głosu. Sto lat temu kobiety nie miały niemal żadnych praw publicznych, o ile nie urodziły się jako królowe. Aż tu nagle parę tygodni temu sensacja: wład­cy Arabii Saudyjskiej pozwolili kobietom w swoim kra­ju prowadzić samochody. Z drugiej strony wciąż istnieją państwa (w tym Turcja), gdzie za gwałt na własnej żo­nie żaden sąd nikogo nie skaże, bo „to nie może być gwałt, skoro to żona”. Albo słynne: „Czy można zgwał­cić prostytutkę?”, które wyrechotał Andrzej Lepper. To są ilustracje wciąż żywych obyczajów. Patriarchat przy­znawał mężczyznom prawo także do upodlenia i wyko­rzystania kobiet, jakby były przedmiotami. Za sprawą ruchu #MeToo dziś to się gwałtownie zmienia. Nie są­dzę, by bez skandalu z Weinsteinem wrócono do sprawy Polańskiego albo by doszło do procesu Cosby’ego, który narkotyzował kobiety i wykorzystywał je, półprzytom­ne, przed 30 i więcej laty. Teraz wszystko w rękach aktu­alnego prawa. Przez wieki kobiety mogły być brankami, niewolnicami, nałożnicami, mogły być przez mężczyzn sprzedawane i ofiarowane, mogły być bezkarnie mole­stowane w pracy - ale już nie dziś.

   Byłem jednym z nielicznych, którzy otwarcie mówi­li, że Roman Polański powinien stanąć przed sądem. Nie mówiłem, że powinien zostać skazany. Nie widzia­łem dowodów, nie znam treści zeznań i umów zawar­tych między Polańskim i Samanthą Geimer. Uważałem jedynie, że tylko niezawisły sąd może ocenić, kto i czy po­pełnił przestępstwo (tam była dość niejasna rola matki dziewczyny). Zwiał przed procesem i wedle prawa sta­nu Kalifornia jest przestępcą z listem gończym. W USA przedawnień nie ma (przedawnienie w sprawie Polań­skiego stałoby się precedensem i musieliby przedawnić miliony podobnych spraw). Reszta to kwestia sądowej oceny, czy na wniosek poszkodowanej, która Polańskie­mu grzechy odpuściła, sąd może mu też odpuścić.

   Zastanowiło mnie jedno: dlaczego Amerykańska Aka­demia Filmowa czekała tyle lat, skoro sprawa była po­wszechnie znana? Odpowiem: bo wszyscy mają coś na sumieniu. Wszyscy jej członkowie. Wszyscy my, któ­rzy coś wiemy i milczymy. Ówczesna obyczajowość do­puszczała podobne zdarzenia i wcale nie uważała ich za szczególnie naganne. Były skandalem, ale niczym niezwykłym. Quaalude, rozwiązłość obyczajowa, seks na wszystkie sposoby były wówczas zjawiskiem po­wszechnym. Dziś jest faza, by je napiętnować.

Zbigniew Hołdys

ŹRÓDŁO

Granice mniejszego zła

Profesor Jerzy Eisler, uznany historyk, w nowej książ­ce „Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską” proponuje, by określenie „mniejsze zło” rozciągnąć na cały 45-letni okres władzy komunistycznej w Polsce. „To było jedno wielkie »mniejsze zło«, przy czym w latach 1944-1945 owe »większe zło« stanowiła - nikt nie wie, na ile tak naprawdę realna - groź­ba uczynienia z Polski »siedemnastej« republiki Związku Radzieckiego” - czytamy (s. 395).

   Określenie Polski powojennej, 1944-89, jako „mniej­szego zła” uważam za trafne. To było sedno sprawy pol­skiej. Żelazna kurtyna z jednej strony i radzieckie dywizje z drugiej wyznaczały granice „mniejszego zła”. Były one wielokrotnie testowane (Węgry ’56, Polska ’56, ’80/81, Czechosłowacja ’68). Ciekawe wydaje się również okre­ślenie Polski Ludowej jako państwa „niepodległego, ale nie suwerennego”, choć można się spierać, czy taki twór jest w ogóle możliwy, czy to nie jest sprzeczność sama w sobie.

   Rzadko trafia się książka, której autor starałby się być tak sprawiedliwy, jego sądy i opinie - acz nie zawsze traf­ne - były wyważone z aptekarską dokładnością. Nieraz podkreśla, że ocena wydarzeń zależy od poglądów oce­niającego. Sam usiłuje iść środkiem (?) drogi pomiędzy jednoznacznie prawicową wizją historii PRL (państwo to­talitarne pod okupacją sowiecką) i lewicową (pod koniec drugiej wojny tylko komuniści mogli pozostać u władzy i dobrze przysłużyli się Polsce). Eisler jest tak wstrzemięź­liwy, że używa naprzemiennie takich określeń jak PRL - Polska Ludowa, radziecki - sowiecki, proponuje zastąpić żołnierzy wyklętych - żołnierzami niezłomnymi, a nawet używa określenia „wyzwolenie spod okupacji niemieckiej”, choć dziś już w języku IV RP należy mówić nie o „wyzwo­leniu”, lecz o „wkroczeniu Sowietów” do Warszawy czy do Auschwitz.

    „Nie należy rzeczywistości pierwszych powojennych miesięcy, a nawet lat - czytamy - postrzegać w dychotomicznym układzie: zniewolone i oporne społeczeństwo oraz obca, narzucona z zewnątrz władza. Sprawa była znacznie bardziej skomplikowana”. Terror komunistycz­ny obejmował znacznie mniejszą część społeczeństwa niż terror hitlerowski, nic nie usprawiedliwiało zbrodni NKWD i bezpieki, ale jednocześnie można było otwarcie afirmować swoją polskość, działały polskie teatry, istniało Polskie Radio, które zaczynało swój program od pieśni „Kiedy ran­ne wstają zorze”, a przysięga żołnierska kończyła się słowa­mi „Tak mi dopomóż Bóg”. Wkrótce stalinizm miał ukrócić te zabiegi o społeczną akceptację, ale co było - to było.

   Spośród wielu zagadnień, które składają się na syntezę, wybieram zaledwie kilka. Pierwsze: stosunek Zachodu do Polski w kluczowych momentach naszej historii - po­wstania warszawskiego i stanu wojennego. Są to sprawy znane historykom, ale warto je przypomnieć. Kolejni pol­scy premierzy w Londynie, gen. Sikorski i Stanisław Miko­łajczyk, „nie informowali w stopniu dostatecznym” kie­rownictwa Polski Podziemnej „o rzeczywistym stosunku anglosaskich polityków i dowódców do sprawy polskiej (...) w sposób jednoznaczny i rozstrzygający nie poinformował Kraju o tym, że ewentualne Powsta­nie nie otrzyma ze strony zachod­nich aliantów efektywnej pomocy”. Z kolei Polski Londyn „bagatelizo­wał” informacje od kierownictwa podziemia, choćby przywiezione przez „Kuriera z War­szawy” Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

   Ostrożny w słowach prof. Eisler nie stawia kropki nad i, a mianowicie, że powstanie, pozbawione wsparcia Zacho­du, wobec potęgi Hitlera i bierności Stalina, od początku skazane było na klęskę, zagładę miasta i tysięcy jego miesz­kańców. Odpowiedzialnych nie ma, są tylko bohaterowie. Oczywiście powstanie miało (i ma) wielki wpływ na hi­storię Polski, bez niego trudno sobie wyobrazić Paździer­nik ’56 czy Solidarność, ale chyba nie tylko o to chodziło jego inicjatorom.

   Drugie: Zachód a stan wojenny. Eisler przypomina żart o tym, że w odpowiedzi na ewentualną interwencję zbroj­ną Układu Warszawskiego Zachód nadawałby przez ra­dio... więcej muzyki Chopina. Francuski minister spraw zagranicznych Claude Cheysonne powiedział 13 grud­nia: „Oczywiście nic nie zrobimy”. Powiedział prawdę - stwierdza Eisler. Sankcje i inne gesty Zachodu niewiele zmieniły, w pamięci pozostały afronty wobec gen, Jaru­zelskiego w Pałacu Elizejskim i „Żeby Polska była Polską” w Białym Domu.

   Kwestia trzecia: stosunki polsko-niemieckie w czasie PRL. Tu zgłaszam pretensje. Jeden czy dwa akapity na ten temat w całej książce to zdecydowanie zbyt wąski margi­nes. Zabiegi o uznanie granicy na Odrze i Nysie, o zmianę podejścia RFN i Zachodu do Polski, o wszczęcie dialogu z Niemcami, o kontakty z takimi osobami, jak Karl Dede­cius i hrabina Marion Dónhoff, godne są odnotowania. Ludzie tacy jak M.F. Rakowski krążyli pomiędzy Bonn a Warszawą w półoficjalnych misjach. Gomułce chodziło

zapobieżenie zbliżeniu się Rosji i Niemiec zachodnich ponad naszymi głowami. To był ważny nurt polityki we­wnętrznej i zagranicznej PRL w cieniu Rosji, redukowany obecnie tylko do listu biskupów - doniosłego, ale nie wy­czerpującego sprawy. Synteza historii Polski Ludowej bez kanclerza Willy’ego Brandta klęczącego u stóp pomnika Bohaterów Getta nie jest pełna.

Pisząc „mniejsze zło”, myślimy odruchowo o stanie wojennym. Jaruzelski był w potrzasku, na ostatnim posiedzeniu Biura Politycznego przed 13 grudnia nazwał stan wojenny „monstrualną kompromitacją” partii. Mo­skwa pozostawała enigmą. Wywierała presję wszelkiego rodzaju-polityczną, gospodarczą, militarną, poprzedni

sekretarz Stanisław Kania błagał na Kremlu, żeby Rosja­nie nie wkraczali, bo Polska to nie Czechosłowacja i poleje się krew. Jaruzelski ze swoją decyzją pozostał sam. Jaką miał alternatywę? Wejdą, nie wejdą? Breżniew pogodzi się z Solidarnością u władzy i wypuści Europę Wschod­nią na wolność, czy też odwrotnie: interwencja sowiecka i wojna domowa?

   Polska - jak w greckiej tragedii-zmierzała do nieszczę­ścia. Nie wiadomo było tylko, jaką przybierze ono formę.

Daniel Passent

ŹRÓDŁO