Jak zostałem „resortowym wnukiem”

Fałszywi obrońcy moralności oburzeni „Resortowymi dziećmi” udają, że nie wiedzą, iż książka jest tylko dalece spóźnioną reakcją na dominację funkcjonariuszy informacji w mediach III RP. Spóźnioną i bardzo odległą od metod, które ci funkcjonariusze w przeszłości stosowali

Sławomir Cenckiewicz

Nie wspomnę o lustracji rodziców i dziadków słusznych ideowo publicystów niepokornych: nazwisk nie będę wymieniać, bo nie chcę zniżać się do poziomu tych trojga mistrzów słowa" - napisała oburzona Dominika Wielowieyska w „recenzji” „Resortowych dzieci" na łamach „Gazety Wybor­czej". W TOK FM mówiła, że książka Doroty Kani, Macieja Marosza i Jerzego Targalskiego to „de facto lustracja rodzin" i „jakiś rodzaj patologii, który opanował część naszego dziennikarstwa. Głupawy atak, przygotowany przez dziennika­rzy wątpliwej proweniencji zawodowej".

Podobnie stanowczo potępiających deklaracji jest ostatnio w prorządowych gazetach i portalach wiele. „Powiedziałbym, że to faszystowsko-komunistyczna metoda, by tępić i prześladować ludzi za urojone lub rzeczywiste grzechy rodziców. Tak się działo np. w ZSRR, gdzie dzieci wrogów ludzi trafiały do sierocińca.

Tę tradycję kontynuują autorzy tej książki" - wtórował Wielowieyskiej ścigający się ze wszystkimi w radykalizmie Wojciech Maziarski. Z kolei bezradny wobec ujawnionych na kartach „Re­sortowych dzieci” dokumentów na swój temat Jerzy Baczyński z „Polityki" ubolewa nad kształtem ustawy o IPN, która „daje oso­bom podającym się za dziennikarzy prawo wglądu we wszystkie akta dowolnie wybranych osób i robienia z nich dowolnego użytku". Naczelny tygodnika „Polityka" przyznał tym samym, że - działając w klasycznym konflikcie interesów - środowiska powiązane w przeszłości z tajnymi służbami PRL, a po 1989 r. odgrywające istotną rolę w mediach, były przeciwne ujawnieniu akt bezpieki, a dziś - po 14 latach istnienia IPN - opowiadają się za limitowaniem do nich dostępu.

Skutkiem takiego ograniczenia byłby brak dostępu opinii publicznej do wiedzy o własnej przeszłości. A przecież brak wiedzy o elitach jest jednym z fundamentów kłamstwa i przemocy intelektualnej w życiu publicznym, które od 1989 r. trawią system III RP. Ta prawda jest zresztą jednym z głównych moty­wów „Resortowych dzieci".

Z SYMETRIĄ NA BAKIER

W środowiskach bliskich Baczyńskiemu takie książki wywołują nieskrywaną histerię. Po prostu nigdy nie powinny powstać. Jednak w nagonce na trio Kania, Marosz i Targalski najważniejsze wydają się podwójna etyka i faryzeizm kryty­ków. Można by bez końca pisać o „pałkarskim" i „cynglowym" dziennikarstwie środowisk lewicowo-liberalnych w Polsce, które krótko po 1989 r. zaczęło od oskarżeń na temat „iranizacji Polski" przez Kościół katolicki i „Fiihrera” Wiesława Chrzanow­skiego, następnie przeszło do wysyłania polityków prawicy do psychuszek, a w ostatnich latach rozwinęło się w zorganizowa­ny przemysł pogardy.

Fałszywi obrońcy moralności, dziennikarskiego warsztatu, rozsądku, stylu i umiaru w publicznej debacie oburzeni „Resorto­wymi dziećmi" udają, że nie wiedzą, iż jest to tylko dalece spóźnio­na reakcja na dominację funkcjonariuszy informacji w mediach III RP. Spóźniona i bardzo odległa od metod, które ci funkcjonariusze sami w przeszłości stosowali. W towarzystwie dziennikarskich „baloniarzy" w o wiele większym stopniu niż wśród prawicowych publicystów obowiązuje droga na skróty.

Potwierdzeniem tego jest wybryk Cezarego Łazarewicza, który nie zaglądając do podstawowych dokumentów archiwalnych, na łamach „Newsweeka” - używając języka salonu - „zlustrował” ojca Lecha i Jarosława Kaczyńskich, przypisując mu niesłusznie - nie mówiąc już o kwestiach obyczajowych - m.in. członkostwo w PZPR i rzekome wyjazdy na „zagraniczne kontrakty do Anglii, Belgii, Ho­landii, RFN, Włoch i Libii”. Albo któż dziś pamięta, jak w 2005 r., przy okazji swojej historycznej rubryki w „Gazecie Wyborczej” (a jakże), Włodzimierz Kalicki krytycznie omawiał działalność pisarsko-lustracyjną Jędrzeja Giertycha względem marszałka Piłsudskiego, nadmieniając, że to przecież „dziadek posła i lustratora Romana Giertycha" [jak rozumiem, ówczesny zapał lustracyjny wnuka miał być odziedziczony po dziadku). Pamiętam zresztą, jak niektórzy dziennikarze słusznych mediów wydzwaniali wówczas do mnie w poszukiwaniu IPN-owskich haków na ród Giertychów. Kiedy jednego z nich zapytałem, dlaczego ewentualne papiery SB o znie­nawidzonych w tamtym czasie Giertychach mają być autentyczne i godne wykorzystania, a o Wałęsie z gruntu fałszywe i niegodne historyka, zawsze słyszałem w słuchawce ciszę lub pozbawiony sensu bełkot W każdym razie niemal natychmiast ustały pytania o możliwość dotarcia do haków na konkurentów i przeciwników.

„RZYG POKORNYCH"

W proteście przeciwko „Resortowym dzieciom" na łamach „Newsweeka” Marcin Meller opublikował emocjonalny tekst pod charakterystycznie „odważnym” tytułem „Rzyg niepokornych". Wy­daje się, że ma rację, zarzucając Kani, Maroszowi i Targalskiemu, iż wpisali go do książki jakby z rozpędu i „na dokrętkę", przesadnie podnosząc go do rangi „twarzy TVN" porównywalnej z Justyną Pochanke czy Moniką Olejnik, bardzo płytko (zaledwie pół strony!) opisując przy tym historię jego dziadka i ojca, nie mówiąc już o samym Marcinie Mellerze - istotnym działaczu warszawskiego NZS w drugiej połowie lat 80. (o czym mogłem przekonać się osobiście, mając w pamięci obrazy z lat 1988-1989 czy wertując później ma­teriały bezpieki). Czytając tekst Mellera, jego histeryczne porówny­wanie autorów „Resortowych dzieci" do propagandy z Marca '68 (insynuując z gruntu nieuczciwy zarzut antysemityzmu) i wymy­ślanie prawicy od „religii smoleńskiej", pomyślałem o własnym doświadczeniu związanym z akcją zaprzyjaźnionej trójcy - „Polity­ki", „Gazety Wyborczej" i „Newsweeka”, które sekwencyjnie w ciągu dwóch lat (2007-2008) opublikowały kilka tekstów fałszywie oskarżających mnie o bycie „resortowym wnukiem". Pomyślałem wówczas, że w sumie powinienem napisać tekst o - trawestując tytuł artykułu Mellera - „rzygu pokornych".

WSPÓŁCZESNY PAWLIK M0R0Z0W

Można powiedzieć, że zaczęło się całkiem niewinnie. Ujawnio­na przeze mnie w 2005 r. (na łamach tygodnika „Wprost”) garść podstawowych informacji o nieznanym mi osobiście dziadku Mieczysławie Cenckiewiczu - funkcjonariuszu Urzędu Bezpieczeń­stwa - dała asumpt do ataków na mnie. Najpierw piętnowano mnie jako współczesnego Pawlika Morozowa, który w Związku Sowiec­kim stał się wzorem do naśladowania po tym, jak zadenuncjował własnego ojca jako kułaka. W tym duchu na łamach „Polityki" pisała w styczniu 2007 r. Ryszarda Socha: „Dziadka Sławomir zlustruje | później, jako pracownik IPN, podobnie jak starszy od niego Ryszard Terlecki zlustrował swego ojca Olgierda, znanego pisarza". Krótko § później (w lutym 2007 r.) do popularnego programu „Pod prąd" zaprosił mnie Jerzy Zalewski, który podczas wywiadu wrócił do sprawy dziadka z UB:

„W »Polityce« czytałem, że zlustrowałeś kogoś z własnej rodzi­ny. I był to - dobrze to odbierając - czyn heroiczny. A odbierając niedobrze: w sumie ten młody Cenckiewicz to Świnia, bo lustruje kogoś ze swojej rodziny”. Opowiedziałem więc Zalewskiemu, jak to z tym „lustrowaniem dziadka” było: „Moi koledzy z IPN zapytali, czy miałem w rodzinie kogoś takiego jak Mieczysław Cenckiewicz. Powiedziałem, że owszem, wiem o kimś takim. A osobę tę spotka­łem pewnie parę razy w życiu, gdy byłem małym chłopczykiem, tuż po urodzeniu. I to jest najpewniej mój dziadek. Ponieważ po odej­ściu mojego ojca mama wychowywała mnie sama, nie mieliśmy z tą rodziną żadnego związku. Dlatego może jest mi łatwiej o tym mówić. Rzeczywiście, noszę takie samo nazwisko i uznałem, że to historia interesująca. Opowiedziałem ją w tygodniku »Wprost«

[...]. Wspomniałem, że niejaki Mieczysław Cenckiewicz - oficer, major SB w Gdańsku, potem na tzw. etacie N, czyli niejawnym - był dyrektorem sopockiego Grand Hotelu. I tyle. I mogę powiedzieć, że był w tym sensie bardzo złym człowiekiem. Po prostu służył złej sprawie w zbrodniczym aparacie represji. Nie ma powodu, żeby to ukrywać”.

„RESORTOWY WNUK”

Sprawa „dziadka z UB" powróciła z nową siłą w 2008 r. na fali wydanej przez IPN książki „SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii" (napisana wspólnie z Piotrem Gontarczykiem), ale już w zupełnie innej interpretacji. Od tej pory stałem się wyłącznie „resortowym wnukiem", który w rodzinie miał rzekomo poznawać „abecadło lustracji" (sic!). Taką „prawdę" o mnie i mojej rodzinie wyłożył wówczas w „Newsweeku" Mariusz Chudy: „Cenckiewicz lubi iść pod prąd. Lustracyjne ostrogi zdobywał w gronie rodzinnym. Zlustrował swego dziadka, długoletniego dyrektora sopockiego Grand Hotelu. Dogrzebał się informacji, że dziadek był wyso­kim funkcjonariuszem Służby Bezpieczeństwa. Swoich odkryć dokonał, będąc pracownikiem gdańskiego oddziału IPN”.

Zanim książka o Wałęsie ujrzała światło dzienne, zadzwonił do mnie Roman Daszczyński z trójmiejskiej „Gazety Wyborczej”, aby poinformować mnie, że przygo­towuje właśnie moją sylwetkę do sobotnio-niedzielnego wydania. Nagle podczas rozmowy wypalił ze swoim ha­kiem - sprawą dziadka z IJB - wyrażając opinię (niby pytając mnie), czy ktoś taki jak ja powinien w ogóle pracować w IPN, skoro miał przodka w bezpiece. Był zdziwiony, kiedy na ten szantaż zareagowałem infor­macją, że kilka lat wcześniej sam opowiadałem o tym w mediach. Po czym dodałem: „Był zbrodniarzem.

Nie mam nic wspólnego z tym człowiekiem. Mówio­no mi, że widziałem go, gdy miałem roczek. Potem mój ojciec odszedł i nie utrzymywaliśmy kontaktów”.

W końcu Daszczyński opublikował tyleż obszerny, co kłamliwy portret mojej osoby w „Gazecie Wyborczej".

W artykule „Cenckiewicz walczy z grzechem" śledczy Daszczyński odtwarzał przebieg służby dziadka z UB i informo­wał, że „teczka Mieczysława Cenckiewicza przechowywana jest w gdańskim IPN, wnuk zaglądał do niej dwa razy - nieoficjalnie w 2001 r. [nieprawda - przyp. S.C.] i oficjalnie - w marcu 2004 r. Wziął kilkadziesiąt stron odbitek. Przeglądałem ją. Gdyby Cenckiewicz napisał książkę o swoim dziadku, być może byłaby to jedna z bardziej wstrząsających opowieści o PRL".

Co jakiś czas Daszczyński wraca do dziadka z UB.

Kiedy w zeszłym roku na łamach „Do Rzeczy" opubliko­wałem artykuł o Danucie Wałęsowej, znów poniosły go nerwy i - nie wiedzieć dlaczego - zwracając się do mnie po imieniu, pisał w „Wyborczej", znów wypominając mi dziadka, ale i ojca (który notabene ani komunistą, ani funkcjonariuszem resortu nigdy nie był!): „Wiemy jesteś Sławomirze mądrości św. Augustyna? Modlisz się za twojego nieprzyjaciela Lecha i kochasz go? Bo jeśli nie, to może problemem nie jest Wałęsa, ale Ty sam, Twój ojciec lub dziadek. Do kościoła z takimi ranami za­wsze warto chodzić, ale niezależnie od tego jakiegoś psychoanalityka odwiedzić nie zawadzi".

„WNUK JEST TAKI, JAKI JEST”

Suflowany w ten sposób motyw „dziadka z UB" stał się trwałym elementem mojego biogramu w Wikipedii (z którym zresztą nigdy nie walczyłem). Podchwy­ciła to „osobista ikona" premiera Tuska, która stale stygmatyzowała mnie „dziadkiem z UB" i „ubeckim wychowaniem” przy milczącej akceptacji dzisiejszych krytyków „Resortowych dzieci". „Wiem, że Cenckiewicz tak wychowany z dziadka UBEKA wierzy w ich dzieło i ich opisy, nie jest wstanie uwierzyć w przeciwników dzieło i ich relacje. Więc od początku perfidna, zdradliwa, nieuczciwa walka wnuka ubeka Cenckiewicza i spółki" - pisał Wałęsa na swoim blogu w grudniu 2008 r. W lutym 2009 r. stanął na schodach swojego kościoła parafialnego w Gdańsku-Oliwie, by powtórzyć swoje kłamstwa o „wychowaniu ubeckim": „Jeśli chodzi o Cenckiewicza, to przypomnę, że jest on wnukiem ubeka, który strasz­nie gnębił Polaków. Takiego człowieka IPN dopusz­cza do dokumentów? Należałoby się zastanowić, czy nie trzeba zmienić prawa w tej kwestii. A poza tym, gdyby prześledzić drogę życiową Cenckiewicza ubeka, to może wyjaśniłoby się, dlaczego jego wnuk jest taki, jaki jest".

Słowa Wałęsy stały się niedzielnym newsem, bezmyślnie i aprobatywnie powtarzanym przez mainstreamowe media. Wydałem wówczas krótkie oświadczenie dla Polskiej Agencji Prasowej o następu­jącej treści: „W dniu dzisiejszym w drodze na poranną mszę świętą pan Lech Wałęsa udzielił dziennikarzom  prasy, radia i telewizji znieważających mnie oraz moją rodzinę wypowiedzi, a następnie media powielały tę wypowiedź w trybie permanentnym. Jako historyk najnowszych dziejów Polski i współautor książki »SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii« nie zamierzam komentować słów człowieka nieposiadającego zdolności honorowej, która pozwoliłaby mu dyskutować o własnej przeszłości. Pragnę jedynie przypomnieć, że sprawa podniesiona przez p. Wałęsę była przeze mnie wielokrotnie omawiana już kilka lat temu. W swojej pracy naukowej niezmiennie powta­rzam prawdę, że funkcjonariusze komunistycz­nego aparatu przemocy, a także osoby służące im jako tajni informatorzy działali przeciwko Polsce".

ANTYKOMUNIZM JAKO SKAZA GENETYCZNA

Gwoli prawdy przyznać należy, że ze zwarte­go bloku aprobujących wynurzenia Wałęsy na mój temat dziennikarzy wyłamał się Piotr Stasiński z „Gazety Wyborczej" który napisał wówczas: „Nie wolno nikogo obarczać winą za postępki jego przodka. Kto tak czyni, fatalne świadectwo wysta­wia samemu sobie". W polemikę z nim wszedł od razu prof. Bronisław Łagowski na łamach postko­munistycznego „Przeglądu": „Wypowiedź Wałęsy nie oburza mnie, przeciwnie, widzę dla niej wiele usprawiedliwień. [...] Wnuk oczywiście nie jest od­powiedzialny za tamto bicie; on jest tylko durniem i łajdakiem na własny rachunek. Jednakże jakieś dziedziczenie ma tu miejsce; nie jest to dziedzi­czenie winy, lecz wrodzonego draństwa”. I dalej:

„W odpowiedzi na wybuch zupełnie zrozumiałej złości Wałęsy pan Cenckiewicz, jego prześladowca, tak mówi o swoim dziadku: »Był zbrodniarzem. Nie mam nic wspólnego z tym człowiekiem«. Coś jednak wspól­nego ma - skłonność do prześladowania. Komunizm, -i antykomunizm to są w końcu fikcje. Rzeczywistość, która się za nimi kryje, nazywa się prześladowaniem. Dziadkowe UB i wnuczkowy IPN to nastręczone przez »historię« narzędzia prześladowań; odmienne, bo przystosowane do zmiennych czasów. Dziadek Cenckiewicz przystąpił do komunistów z pobudek idealistycznych, bo przecież pod rządami Piłsudskie­go kariery dzięki komunizmowi się nie robiło. Pewnie wolałby idealistą pozostać także po wojnie i zwalczać swoich wrogów politycznych za pomocą zasobów ar­chiwalnych, ale pech chciał, że dano mu inne środki: rewolwer, kajdany, celę zakratowaną i wilgotną, karcer i pewnie jakichś pomocników do bicia. Jego wnukowi tego nie dano, moż­na więc powiedzieć, że mu się poszczęściło, a przy okazji także Wałęsie. Wyznaję, że antykomuniści wychowani w komunistycz­nych rodzinach czy środowiskach to dla mnie bardzo zagadkowe, a zarazem odpychające osoby. Cenckiewicz nie jest najlepszym przykładem tej kategorii ludzi, bo między nim a jego dziadkiem z UB oddalenie jest większe niż w wielu innych przypadkach, ale zostańmy przy tym kazusie".

Tak oto dla jednego z najwybitniejszych myślicieli lewicy opi­sanie agenturalności Wałęsy stało się podstawą do wykazania, że komuniści byli idealistami, ale ich genetyczni potomkowie - jeżeli będą antykomunistami - staną się dziedzicami zbrodniczej prak­tyki. Gdybym związał się z partią „zaufanych ludzi KGB”, byłbym uwolniony od winy, ale skoro przystałem do gangsterki z IPN, to czeka mnie kara!

„W D... MAM TAKĄ WOLNOŚĆ”

Bluzgi Wałęsy wspierało liczne grono bohaterów książki „Resor­towe dzieci”. Publikując apele, wspierając listy otwarte i protesty żądające wyrzucenia mnie z pracy, stali się oni w istocie rzeczni­kami wykluczenia, z którym rzekomo tak usilnie walczą. Warto wspomnieć, że już w czerwcu 2005 r. Jacek Żakowski roztrząsał na antenie TOK FM kwestię zasadności przyznawania mi stopni na­ukowych (doktorat, habilitacja), Grzegorz Miecugow entuzjazmował się moim rozstaniem z IPN, zaznaczając, że nie czytał moich książek („Dziennik”, 18 września 2008 r.), a Tomasz Lis grzmiał w „Polska The Times” (20-21 września 2008 r.), że „w d... ma taką wolność", w której „Cenckiewicz i Gontarczyk piszą swoją PiS-torię”.

Cała ta formacja - psując przez lata jakość polskiej debaty pu­blicznej i stygmatyzując swoich przeciwników, sięgając niemal po każdy oręż - oburza się na „Resortowe dzieci", udając, że w gruncie rzeczy nie wie, o co chodzi. Oczywiście w kwestii „resortowych dzieci", w sensie ścisłym, chodzi wyłącznie o środowisko funkcjona­riuszy formacji, którzy czerpali korzyści z bycia członkami resor­towych rodzin i pozostali wierni swemu pochodzeniu, krzywdząc nie tylko bezpośrednie ofiary swoich dziadów, ojców i matek, ale także „dzieci resortowych ofiar”. W tym sensie ja nigdy nie byłem „resortowym wnukiem", gdyż z „dziadkiem z UB" nie łączy mnie ani wychowanie, ani związane z jego pozycją społeczną przywileje, ale też, z tych samych powodów, nigdy nie byłem „resortowym wyrod­kiem". Celnie ujął to ostatnio Bronisław Wildstein, którego wspo­mniany wcześniej Marcin Meller wymienił wśród prawicowych „resortowych dzieci”: „Może ktoś, kto używa mojego nazwiska w kontekście »Resortowych dzieci«, powie, co uzyskałem w PRL i co osiągnąłem w III RP dzięki środowisku, z jakiego się wywodzę? Na czym wypłynąłem, co mi pomagało, gdzie się znalazłem dzięki pomocy układów PRL-owskich lub postkomunistycznych?"

Osobiście żałuję, że właśnie takiej wyraźnej uwagi meto­dologicznej w książce Kani, Marosza i Targalskiego zabrakło, a przynajmniej nie znalazła się w niej gradacyjna systematyzacja problemu - od potomków KPP-owskich rodzin, poprzez klasyczne „resortowe dzieci" (potomkowie funkcjonariuszy bezpieki i milicji) i „partyjne dzieci" (potomkowie funkcjonariuszy PZPR), aż do du­chowych synów partii i resortu, którzy choć rodzinnie i osobiście nie spełniają tych kryteriów, przystąpili po 1989 r. do ideologiczne­go frontu obrony postkomunizmu. I warto byłoby taką opowieść o „Resortowych dzieciach" uzupełnić przykładami prawdziwych „resortowych zbuntowanych", tych, którzy się wyłamali z rodzinnych schematów i zależności, rezygnując tym samym z przywi­lejów przynależnych „resortowym dzieciom". Jednak to temat na zupełnie inną dyskusję...

DRzeczy