Druh Andrzej

Andrzej Duda wystąpił obok Jarosława Kaczyńskiego w telewizyjnym spocie. W tej partii to awans na generała.

Anna Dąbrowska

Czterdziestolatek Andrzej Duda został szefem kampanii PiS do europejskiego parlamentu. Już to świadczyło, że prezes da­rzy go zaufaniem. Poniekąd - odziedzi­czonym. Sam Duda wspomina, że pre­zydent Lech Kaczyński często mawiał do niego: „Aż mi trudno uwierzyć, że mi­nistrem w mojej Kancelarii j est chłopak, który mógłby przecież być moim synem”. I nie chodziło tylko o te 23 lata różnicy między prezydentem i jego ministrem do spraw prawnych, ale też o pewną zbieżność dat. Lech Kaczyński i ojciec Andrzeja Dudy urodzili się w tym sa­mym, 1949 r. To zdanie stało się dla Dudy czymś w rodzaju przykazania lojalności, testamentem, dla którego był w stanie poświęcić polityczne relacje i przyjaźnie. - On uważa, że prezydent nigdy nie wy­baczyłby swoim dawnym współpracow­nikom. (Paweł Kowal, Michał Kamiński, Adam Bielan, Elżbieta Jakubiak - red.), że opuścili jego brata - opowiada jeden z posłów PiS.

W obronie ciąży

Gdy w 2005 r. PiS wygrało wybory Duda, mało znany pracownik Wydzia­łu Prawa UJ, kończył doktorat. Nigdy nie zdawał na żadną aplikację prawni­czą. Kilka tygodni po wyborach prezes oddelegował Arkadiusza Mularczyka do pisania ustawy lustracyjnej. Ten szukał pomocy teoretyków, a z Dudą skontaktował go ich wspólny kolega z harcerstwa. Duda w Sejmie pierwszy raz zaistniał jako ekspert PiS na po­siedzeniach specjalnej komisji, która pracowała nad nowym prawem lustra­cyjnym. Jego żona Agata, germanistka w krakowskim liceum, była z tego po­litycznego zaangażowania męża wy­bitnie niezadowolona. Bardzo ciężko przeżyła internowanie swojego ojca, poety Juliana Kornhausera. Nie chciała polityki w domu. Znajomi opowiadają, że do dziś, gdy Andrzej wraca do domu, przed drzwiami czeka na niego wo­rek ze śmieciami. To żona dba o to, by w domu był przede wszystkim mę­żem i ojcem ich 18-letniej córki.

Środowisko naukowe UJ kategorycznie sprzeciwiało się pisowskiej wersji lustra­cji. Wiele osób na uniwersytecie uznało, że Duda ponosi za to współodpowiedzial­ność. Wtedy Zbigniew Ziobro, też prawnik bez aplikacji, zaproponował mu stanowi­sko swojego zastępcy w Ministerstwie Sprawiedliwości. Tworzyli zgrany duet, odwiedzali się w domach. Kiedy Duda zajmował się pisaniem surowego prawa, Ziobro mógł uprawiać politykę.

Gdy PiS przegrało przedterminowe wybory, Zbigniew Ziobro wychodził dla Andrzeja Dudy ministerialną posadę w kancelarii Lecha Kaczyńskiego. Duda tak dziś na to patrzy: - To był zaszczyt. Okazało się, że umiem pisać spójne tek­sty legislacyjne i mogę się przydać panu prezydentowi. Uważam, że to był rodzaj powołania, na które odpowiedziałem. Ale ze strony Ziobry to nie była zwykła przyjacielska przysługa. Wielu widzia­ło to tak, że Ziobro chciał mieć nasłuch na to, co dzieje się w Pałacu.

W czasie prezydentury Kaczyńskiego Duda zaistniał właściwie tylko raz, kie­dy podczas sejmowej debaty nad pre­zydenckim projektem wydłużającym wypłatę emerytur pomostowych oskar­żył Donalda Tuska o to, że zamiast sam odpowiadać na pytania, „zasłania się” wiceminister pracy Chłoń-Domińczak, „która jest w zaawansowanej ciąży”. „Czuję ogromny dyskomfort, patrząc na to” - mówił Duda. Po tym wystąpie­niu, z platformerskiej strony sali, steno­gramy odnotowały: „Zejdź z trybuny, ty prostaku!” (Niesiołowski], „Podła ka­nalia!”. Jednak jego notowania u braci Kaczyńskich poszybowały w górę.

W obronie osób trzecich

W oficjalnych przekazach partyjnych to Antoni Macierewicz, opowieściami o wybuchu i zamachu, ma zaspokajać apetyty smoleńskiego elektoratu PiS. Duda zaś ma być ukłonem w stronę cen­troprawicowego, inteligenckiego wy­borcy, „sieroty po popisie”. Czy wierzy w zamach? - Nie jestem w stanie powie­dzieć - odpowiada - ale chcę uczciwego wyjaśnienia tej sprawy i powrotu wraku.

Na spotkaniach z tzw. ludem smoleń­skim Duda nie ma jednak wątpliwości: „Wreszcie udało się im załatwić tego prezydenta - nazwijmy rzecz po imie­niu” - mówił we wrześniu zeszłego roku w Mielcu. I dalej: „Na wizytę przygoto­wawczą do Rosji chciał polecieć minister prezydenta, ale powiedziano mu, że tam już pojechał pan minister Arabski, a on spotykał się w restauracji z jakimiś dziwnymi panami z otoczenia Putina. Dziś jest już na placówce. (...) W 1970 r., kiedy strzelano pod stocznią, pan gene­rał, który dowodził tym, też wylądował na placówce. Te metody się nie zmienia­ją. W MSZ niewiele się zmieniło, bo za­miast tatusiów są ich synowie”. Jakby fraza Macierewicza.

Dwa dni przed ostatnimi świętami Bożego Narodzenia, razem z członka­mi Klubu „Gazety Polskiej”, przy grobie pary prezydenckiej na Wawelu dzielił się opłatkiem, śpiewał kolędy i opowiadał o ostatniej wieczerzy wigilijnej z prezy­dentem. - On jest szczerze lojalny wobec prezydenta Kaczyńskiego, ale też dba, by prezes to widział - mówi osoba z bli­skiego otoczenia Kaczyńskiego.

Duda jest w stałym kontakcie z bra­tanicą prezesa Martą Kaczyńską. Kie­dy tylko prezydencka córka przyjeżdża do Krakowa, może liczyć na posła PiS. To też pomaga mu w budowaniu dobrych relacji z prezesem. A te tuż po katastro­fie smoleńskiej były nadwyrężone. Kiedy do Pałacu wprowadziła się ekipa Broni­sława Komorowskiego, wyszło na jaw, że jego poprzednik ułaskawił skaza­nego za wyłudzenia biznesmena Ada­ma S., wspólnika Marcina Dubienieckiego, męża Marty Kaczyńskiej. Wniosek o ułaskawienie, w trybie szybszym niż zwykle, przygotowywał Duda. Jarosław Kaczyński chciał całą odpowiedzialność zrzucić właśnie na niego. Duda nie dał się jednak złapać w tę pułapkę. Oświad­czył przed dziennikarzami w Sejmie, że „Prośba o ułaskawienie spełniała kry­teria, na które prezydent Lech Kaczyń­ski zwracał uwagę: naprawienie szkody i dobro osób trzecich”. I dodał, że według niego nie mogło dojść do żadnych nie­prawidłowości. To właśnie wtedy Ziobro musiał się za nim wstawić u prezesa.

W imię lojalności

Zaraz po wyborach parlamentarnych w2011 r. Duda celująco zdał najważniej­szy test lojalności. Jarosław Kaczyński postanowił wtedy wyrzucić z partii kry­tykujących go polityków, którym prze­wodził Zbigniew Ziobro. - Arkadiusz Mularczyk uważał, że ja mam obowią­zek iść za nimi. Ja uważałem, że to był błąd - mówi Duda. A Ziobro był pewny, że Duda właśnie wtedy zacznie spłacać swój dług wdzięczności. Przecież rok wcześniej dzięki poparciu Ziobry Pis wystawiło Dudę na prezydenta Krakowa. Wynegocjował z partyjnym skarbnikiem spore pieniądze na kampanię nieznane­go w stolicy Małopolski kandydata. Pla­katy z Dudą wisiały dosłownie wszędzie. Choć nie wszedł do drugiej tury, to stał się na tyle rozpoznawalny, że rok później dostał się do Sejmu. Zdobył aż 80 tys. gło­sów, szósty wynik w kraju.

„Koniunkturalista i karierowicz” - mówi dziś o Dudzie Mularczyk. Teraz, kiedy mijają się na sejmowych korytarzach, udają, że się nie znają, choć muszą współpracować jako za­stępcy przewodniczącego sejmowej komisji odpowiedzialności konstytu­cyjnej. - Zachowują się dość profesjonal­nie i jeśli to jest konieczne, to na komisji odzywająsię do siebie, ale raczej chłodno - mówi Robert Kropiwnicki (PO) z pre­zydium komisji.

Nowa gwiazda PiS publicznie, w Sej­mie, stara się zachować klasę i nie obraża byłych kolegów. Jednak kiedy przemawia na zamkniętych spotkaniach, do swojego elektoratu, nie jest dla nich już tak łaska­wy: „Zbigniew Ziobro mógłby się jeszcze przez dziesięć lat pouczyć przy Jarosławie, nabrać doświadczenia i byłby pełnym politykiem”. Ziobro nie komentuje. Wie, że były minister w Kancelarii Prezydenta odpowie mu, że spadkobiercą politycz­nym prezydenta jest jego brat i dlatego on przy nim trwa, a Ziobro zdradził.

Kilku naszych rozmówców z PiS mówi, że prezes promuje Dudę również dlatego, by odegrać się na Ziobrze, który przecież też jest z Krakowa. Odejście ziobrystów wzmocniło Andrzeja Dudę w partyjnej hierarchii. Po wybuchu afery Amber Gold wyrósł na szeryfa PiS, miał repre­zentować partię w komisji śledczej. Wy­szedł z cienia Ziobry, ale prezes czuje się przy nim bezpiecznie, bo Duda za krótko jest w PiS i nie zdążył zbudować politycz­nego zaplecza.

Czy chciałby zostać europosłem? - Je­stem szefem sztabu wyborczego do Par­lamentu Europejskiego, ale bardziej interesuje mnie polityka krajowa. O tym, czy będę startował, poinformujemy w odpowiednim czasie - odpowiada la­konicznie. W Krakowie PiS potrzebuje silnego kandydata, więc Duda najpew­niej będzie musiał powalczyć o euro- mandat. Ale jak mówią lokalni działa­cze, po kilku miesiącach spędzonych w Brukseli stanie do wyborów na pre­zydenta Krakowa. - Pewnie nie pokona prezydenta Majchrowskiego, ale chcemy, aby przeszedł z nim do drugiej tury. To nas wzmocni przed wyborami parlamentar­nymi - mówi jeden z ważnych lokalnych działaczy. Duda bardzo nie lubi, gdy ktoś go pyta, czy chce być kolejnym premie­rem z Krakowa. Wie, że to nie spodoba­łoby się prezesowi.

W imię tradycji

Tadeusz Lemański, architekt z Krako­wa, syn byłego posła SLD, który współ­pracował z Dudą, mówi, że nie jest on typowym pisowcem: - Widać, że spędził lata w harcerstwie. Jest uczciwy, lojalny i oddany pracy. Jeśli PiS wróci do władzy, choć ja bym sobie tego absolutnie nie ży­czył, to mam nadzieję, że jest tam więcej takich ludzi jak Andrzej.

Duda dba o te harcerskie przyjaź­nie. Raz w roku już od 20 lat wyjeżdża z przyjaciółmi w góry. Jednego z nich zatrudnił w swoim biurze poselskim. W krakowskiej kamienicy jego biu­ro poselskie sąsiaduje z biurem Anny Grodzkiej. Ona jako jedyna z małopol­skich posłów usiadła z Dudą do okrą­głego stołu na temat sytuacji mieszka­niowej w Krakowie.

Dziennikarz Radia Kraków Marcin Kwaśny mówi, że Duda już w kampanii wyborczej kreował się na swojaka, bli­skiego ludziom: taki Tusk, tylko że z PiS. Jest wierzący, ale zapewnia, że księży radzi się tylko w konfesjonale. - Gdybym miał sąsiadów homoseksualistów, któ­rzy na siłę nie żądają zrównania swoich praw z prawami małżeństw, to podawał­bym im rękę - mówi Duda. A in vitro? -Jestem przeciw, ale rozumiem ludzi, którzy bardzo chcą mieć dzieci, a nie są w stanie pokochać adoptowanych.

Duda wyrastał w akademickim, kon­serwatywnym domu. Rodzice, matka chemik, ojciec automatyk, są profeso­rami w Akademii Górniczo-Hutniczej. Ten rodowód, jak i to, że dziadek Dudy był w AK, bardzo pasuje prezesowi.

Andrzej Duda kilka dni temu wystąpił obok prezesa PiS w telewizyjnym spo­cie. Ma być kolejną nową twarzą PiS. Duda jeździ na nartach, dobrze wyglą­da, nosi dopasowane garnitury, spraw­nie mówi. To ewidentny znak, że partia przestawia się na wyborcze tory. To PiS w wersji light, które może spodobać się centrowym, znużonym Platformą wy­borcom.

POLITYKA